Vrouwengezondheid: meer aandacht, maar nog te weinig

Lange tijd was medische kennis vooral gebaseerd op het mannenlichaam. Terwijl er duidelijke biologische en hormonale verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. Denk aan geslachtshormonen, vetverdeling en het functioneren van organen. Ziekten zoals ADHD, auto-immuunziekten en depressies kunnen zich anders uiten bij vrouwen, en de reactie op medicatie verschilt vaak. Vrouwen lopen soms jarenlang rond met onverklaarde klachten, tot ze zelfs niet meer goed kunnen functioneren. Een bekend voorbeeld: vrouwen met hart- en vaatziekten krijgen vaak een late of verkeerde diagnose, omdat hun symptomen anders zijn dan die van mannen. 

Gelukkig is er beweging. De aandacht voor vrouwengezondheid groeit, en dat werd hoog tijd. 

Het is traumatisch als je anderen, maar ook jezelf, ervan moet overtuigen dat er iets écht niet klopt. - Karin, 51 jaar

Waarom is er te weinig aandacht?

Decennialang werd de man als standaard genomen in medisch onderzoek. Vrouwen — zeker vrouwen in de vruchtbare leeftijd — werden vaak uitgesloten van klinische studies, uit angst voor risico’s bij een eventuele zwangerschap. Hormonale schommelingen, menstruatiecycli en overgangsklachten werden als te complex gezien. Dat leidde tot een gebrek aan kennis over hoe ziektes zich bij vrouwen ontwikkelen én hoe zij reageren op behandelingen. 

Sinds enkele jaren groeit het bewustzijn. Steeds vaker komt er erkenning voor de specifieke gezondheidsuitdagingen van vrouwen, waaronder hormonale klachten tijdens de overgang. 

Positieve ontwikkelingen

Gelukkig zijn er ontwikkelingen die bijdragen aan meer aandacht voor vrouwengezondheid: 

• Er is meer onderzoek naar hart- en vaatziekten specifiek bij vrouwen, de overgang, vrouwelijke seksuele gezondheid en de risicofactoren tijdens een zwangerschap of de overgang.
• Mentale gezondheid van vrouwen krijgt steeds meer aandacht in de media, bij artsen en wetenschappers.
• Steeds meer initiatieven en nationale en internationale dagen om aandacht te vragen voor vrouwengezondheid. 
• Groeiende bewustwording en verandering van de maatschappelijke visie op ouder worden. De informatievoorziening over de overgang groeit in de media, bij online platforms en zelfs op sociale media.
• De gezondheidszorg begint de overgang serieuzer te nemen. Er zijn meer overgangsconsulenten bij huisartsen en gynaecologen.  

De man bepaalde: nog veel nodig voor meer aandacht

De aandacht voor vrouwengezondheid groeit, maar we zijn er nog lang niet. Het zou goed zijn als de traditionele gezondheidszorg zich beter gaat richten op wat vrouwen écht nodig hebben en ervaren. Bijvoorbeeld door meer aandacht te besteden aan risicofactoren die bij vrouwen anders verlopen — zoals de toename van hart- en vaatziekten tijdens de overgang, of het herkennen van overgangsklachten zelf. 

Er is ook meer onderzoek nodig naar vrouwengezondheid en gendergerelateerde verschillen. Medische opleidingen besteden hier nog te weinig aandacht aan, terwijl de helft van de patiënten vrouw is. Elke vrouw doorloopt hormonale fases, en bij veel vrouwen gaan die gepaard met klachten — denk aan de overgang. 

Ook op beleidsniveau verdient vrouwengezondheid een stevigere plek, in alle lagen van de zorg. Zodat vrouwen de erkenning krijgen die ze verdienen, en de behandeling die echt bij hen past. 

Al tientallen jaren richt kwalitatief onderzoek zich vooral op het mannenlichaam. Die achterstand is niet zomaar ingehaald. Juist daarom is extra aandacht voor vrouwengezondheid nu zo belangrijk. 

Waarom is aandacht voor vrouwengezondheid zo belangrijk?

Meer aandacht voorkomt onnodig leed, uitval op werk én het gevoel niet begrepen te worden — simpelweg omdat klachten sneller herkend en behandeld worden. Volgens een Nederlandse kosten-batenanalyse kan dat minstens 7,6 miljard euro besparen. 

Door je bewust te zijn van de verschillende levensfases, kun je zelf al veel betekenen voor je gezondheid. Iedere fase vraagt om iets anders. In de overgang kun je bijvoorbeeld te maken krijgen met stemmingswisselingen of verhoogde risico’s op hart- en vaatziekten. Met de juiste informatie en begeleiding kun je je hormoonbalans ondersteunen — en soms zelfs verbeteren.  

Zorgverleners met specialistische kennis kunnen daarin echt het verschil maken. Veel vrouwen krijgen bijvoorbeeld te horen dat ze een burn-out hebben, terwijl het eigenlijk om overgangsklachten gaat. Herkenning voorkomt onnodige verwarring én lijden. 

Wat zijn gezondheidsrisico’s tijdens en na de overgang?

Gelukkig zijn er manieren om overgangsklachten te verlichten en deze fase draaglijker te maken. Er komt langzaam steeds meer aandacht en voorlichting over wat de overgang precies inhoudt — en welke invloed deze klachten kunnen hebben op je dagelijks leven. 

Tijdens de overgang ervaren veel vrouwen klachten, waaronder (maar niet beperkt tot):  

• Opvliegers; 
• Gewichtstoename; 
• Stemmingswisselingen; 
• Hartkloppingen; 
• Pijnlijke gewrichten.

Ook na de menopauze kunnen vrouwen gezondheidsrisico’s oplopen of klachten ervaren door lagere oestrogeenspiegels. Enkele voorbeelden zijn:  

• Botontkalking: oestrogeen ondersteunt de botgezondheid. Doordat dit hormoon afneemt, vergroot het de kans op botontkalking. 
• Hart- en vaatziekten: het hormoon beschermt je hart en bloedvaten. Doordat de spiegels dalen kan het risico op hartproblemen toenemen. 
• Ongewild urineverlies: de bekkenbodemspier verzwakt (verder) door lagere oestrogeen- en progesteronspiegels. Dit kan de kans op ongewild urineverlies vergroten. 
• Vaginale droogheid: door een afname van oestrogeen verminderd de doorbloeding en ontstaat er een vochttekort. De vagina kan droog worden, jeuken of pijnlijk zijn.   

Zo kun je gezondheidsrisico’s beperken

Zelf kun je je gezondheid tijdens en na de overgang versterken — met aanpassingen in voeding en leefstijl. Eet veel groenten en fruit, kies voor eiwitrijke voeding en gezonde vetten, en vermijd suikers en snelle koolhydraten. Drink voldoende water, beweeg dagelijks en bouw rustmomenten in met bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen of yoga. Zo ondersteun je de basis van een gezond lichaam. 

Heb je ernstige klachten of maak je je zorgen? Praat er dan over met een zorgverlener die ervaring heeft met hormonale gezondheid. Hormoontherapie kan bijvoorbeeld helpen om de balans te herstellen, waardoor klachten verminderen of zelfs verdwijnen. 

Informatie en herkenning: je hoeft het niet alleen te doen

Er is gelukkig steeds meer informatie beschikbaar over de overgang en vrouwengezondheid. Online, in boeken, op sociale media en via betrouwbare platforms. Ook contact met andere vrouwen in dezelfde levensfase kan steun geven. Herkenning biedt rust én inzicht. En het helpt om stappen te zetten richting passende hulp of behandeling. 

Behandelingen bij overgangsklachten

Supplementen en medicatie kunnen je ondersteunen om gezond en energiek door de overgang te gaan. Bekijk welke producten jouw klachten kunnen verlichten en vraag ze aan. Je vult een online medische vragenlijst in en een arts kijkt of de gekozen behandeling bij je past.  

Bekijk producten

Tips en advies