Brain zaps en de overgang

Hoewel de exacte oorzaken van brain zaps tijdens de overgang nog niet helemaal worden begrepen, spelen hormoonschommelingen tijdens de overgang mogelijk een rol. Wat er precies in je lichaam gebeurt waardoor je de schoksensaties ervaart, is niet duidelijk.  

Wat wordt gedacht is dat de hormoonschommelingen in je lichaam ervoor kunnen zorgen dat je zenuwstelsel signalen verkeerd opvat, waardoor neuronen in je brein hun werk niet goed kunnen doen. Die miscommunicatie kan gek genoeg een schok in je hoofd (of ergens anders in je lichaam) veroorzaken. 

Oestrogeen stimuleert daarnaast de aanmaak van serotonine. Als oestrogeen daalt, kan dit zorgen voor een afname van sertonine in het brein (ook één van de redenen waarom je je tijdens de overgang somber of neerslachtig kunt voelen). Vindt de afname van serotonine erg plots plaats, dan kan je een schoksensatie ervaren. 

Daarnaast lijken angstgevoelens en stress de kans op brain zaps te vergroten. Stress heeft effect op het zenuwstelsel en ook hier geldt: veel (mentale) stress kan de werking van neuronen beïnvloeden. 

Wel is er inmiddels veel wetenschappelijk bewijs dat het stoppen met bepaalde medicatie, (met name antidepressiva) brain zaps kan veroorzaken. Zowel als je abrupt stopt met de medicatie als wanneer je het afbouwt, kunnen deze schokken opspelen. De reden? Een plotseling tekort aan serotonine in je hersenen. Ook drugsgebruik lijkt een rol te spelen en houdt verband met de serotonineafname in je brein. 

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Brain zaps of schokjes in je hoofd zijn geen veelgehoorde klacht van de overgang, maar komen wel degelijk voor. Gedegen onderzoek naar brain zaps en de overgang ontbreekt en er is dus nog weinig over bekend. Op welk moment en hoe vaak dit tijdens de overgang voorkomt, is daarom ook lastig te zeggen. 

Wel blijkt uit onderzoek van het Nederlands Bijwerkingencentrum Lareb dat vrouwen over het algemeen vaker last hebben van de schokken dan mannen na het stoppen met antidepressiva. Ook wordt aangegeven dat het eerder voorkomt net voordat je in slaap valt, net voor een opvlieger of bij slaapgebrek. 

Brain zaps zijn een bijwerking en gaan na een aantal dagen tot weken meestal vanzelf weer over. Wel zijn er een aantal dingen die je kunt doen om ze tijdens de overgang te verminderen (of voorkomen), met als leidraad: stress verminderen en je lichaam en geest de tijd geven om echt tot rust te komen. 

• Bouw medicatie langzaam af. Brain zaps zijn in veel gevallen een bijwerking van het stoppen met o.a. antidepressiva. Bouw je medicatie daarom heel geleidelijk, in kleine stappen af. Uiteraard in samenspraak met je huisarts.  
• Maak van ontspanning en rust een prioriteit. We zijn zo gewend aan stress en drukte dat we soms vergeten hoe we ‘uit’ moeten staan. Sterker nog: soms hebben we niet eens door dat we stress hebben, omdat het onze default modus is geworden. Wat helpt om de stressreactie in je lichaam te verminderen? Las dagelijks meerdere pauzes in, doe ontspanningsoefeningen, wandel in de natuur, schrijf je gedachten van je af en zeg vaker nee en neem minder hooi op je vork. In het begin voelt dit misschien onwennig, maar in de overgang heb je dit gewoon nodig. Je lichaam is hard voor je aan het werk, geeft het de rust die het verdient. 
• Ondersteun je mentale veerkracht met supplementen. Hoewel er geen bewijs voor is, geven sommige mensen met brain zaps aan dat omega 3, vitamine B en/of magnesium helpen bij het verminderen van de schokken. 
• Eet voldoende aminozuren (L-tryptofaan). Tryptofaan wordt in het lichaam via chemische processen omgezet naar serotonine. Je vindt het van nature onder andere in zalm, eieren, gevogelte en melkproducten. Ondanks gebrek aan wetenschappelijk bewijs, wordt het veelal gebruikt als supplement bij o.a. slaapproblemen, hormonale klachten en sombere gevoelens. 
• Focus op een goede nachtrust. Slaap is de belangrijkste vorm van rust voor een mens. Slaaptekort beïnvloedt o.a. je hersenen en maakt je vatbaardeer voor stress (waardoor je ook weer slechter slaapt). Verbeter je slaaphygiëne en probeer eventueel supplementen voor een betere nachtrust.