Opvliegers en de overgang

Tijdens de overgang daalt de hoeveelheid oestrogeen en progesteron in je lichaam. Deze geslachtshormonen hebben allerlei functies, waaronder het reguleren van je lichaamstemperatuur. Met name oestrogeen speelt daarbij een belangrijke rol. Als oestrogeen daalt, registreren je hersenen dat je het te warm hebt. Ook als dat helemaal niet zo is en de buitentemperatuur juist heerlijk is. 

Het gevolg van die oestrogeenafname? Het stresshormoon noradrenaline neemt toe en je lichaam reageert daarop met een korte maar intense afkoelreactie. Je bloedvaten zetten uit, je gaat flink zweten en wordt rood. Alsof je innerlijke thermometer blijft hangen op 35 graden Celsius. Maar het kan ook andersom: je krijgt het koud en begint te rillen. Het vriest! Dat is hoe een opvlieger voelt.

Eigenlijk werkt het net zoals tijdens je menstruatiecyclus. Als je menstrueert, neemt het oestrogeen af en zakt je lichaamstemperatuur iets. Als je ovuleert en het oestrogeen toeneemt, stijgt de temperatuur weer. In de overgang zijn deze temperatuurschommelingen alleen (een stuk) heviger.

Daarnaast is bekend dat stress en spanning opvliegers (maar ook andere overgangsklachten) kunnen uitlokken. Als je het druk hebt en constant 'aan' staat, stijgt het cortisol in je lijf wat ten koste gaat van de aanmaak van oestrogeen. Je ziet dan ook dat vrouwen met een hectisch leven eerder opvliegers hebben. Komen de opvlieger ‘s nachts opzetten? Dan spreek je van nachtzweten.

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Ruim 80 procent van de vrouwen ervaart in meer of mindere mate opvliegers tijdens de overgang, met name in de perimenopauze. Vaak worden de zweetuitbraken geleidelijk minder zodra de laatste mentruatie is geweest. Sommige vrouwen hebben jaren last van opvliegers, maar het is dus een kwestie van tijd tot ze minder worden. Tien jaar na de menopauze heeft slechts vijf procent van de vrouwen er nog last van. Behoor jij tot die vijf procent? Laat dat dan onderzoeken. 

Hoe vaak je een opvlieger hebt en wat je tijdens zo’n opvlieger voelt, is verschillend. De een kiept het liefst elk uur een emmer water over haar hoofd leeg en de ander ademt er makkelijk doorheen. Ook de frequentie verschilt per vrouw: van één per dag tot wel één per uur. Maar hoe intens ze ook zijn, vervelend zijn ze sowieso. Met name als 'ie nét op een onhandig moment komt opzetten. We’ve all been there... 

Als je een opvlieger hebt, ben je misschien geneigd om 'm weg te wapperen. Dat lucht misschien even op, maar zorgt er niet voor dat de opvlieger stopt. Wat beter werkt? Focus op een rustige ademhaling. Adem langzaam in door je neus en uit door je mond, zodat de hoeveelheid cortisol in je bloed afneemt en de opvlieger langzaam verdwijnt. Wat je daarnaast kunt doen om opvliegers te voorkomen:

• Vermijd stress, suiker, pikant voedsel, alcohol, producten met cafeïne en stop met roken. Deze factoren ontregelen de lichaamstemperatuur en kunnen opvliegers juist uitlokken.
• Blijf lekker bewegen. Sporten blijkt opvliegers te verminderen, mits je het bij een sport met een gemiddelde impact houdt (zoals crossfit, joggen of zwemmen) en tussendoor koel water drinkt. Sport bij voorkeur ‘s ochtends om nachtelijke zweetuitbraken te voorkomen. 
• Drink tenslotte genoeg water, omdat je bij opvliegers veel vocht verliest. 

Soms is er meer nodig. Wat is er mogelijk als je last blijft houden van opvliegers ondanks je moeite om gezonder te leven, meer te bewegen en stress te verminderen?  

Wat zijn je opties? 

Opvliegers worden veroorzaakt door hormoonschommelingen en zijn een typische overgangsklacht. Hormoontherapie kan helpen om de heftige schommelingen van oestrogeen en progesteron af te zwakken. Hierdoor kunnen klachten verminderen of verdwijnen.  

Als hormoontherapie wordt afgeraden (bijvoorbeeld door hormoonafhankelijke tumoren, hart- en vaatziekten, onverklaard vaginaal bloedverlies, een leverziekte of trombose), wordt Clonidine voorgeschreven. Dit is geen eerste keus, omdat het ook wat bijwerkingen kan geven. 

Wat is belangrijk om te weten? 

• Een gezonde leefstijl blijft altijd de basis. Ook als je met hormoontherapie start, wil je gezond blijven eten, bewegen en rusten om je goed te voelen tijdens de overgang. 
• Als je vervroegd in de menopauze komt (voor je 40ste) of als je eierstokken zijn verwijderd, is het belangrijk met hormoontherapie te starten om osteoporose te voorkomen. 
• Indien je (nog) een baarmoeder hebt, is het wenselijk om oestrogeen met progesteron te combineren ter bescherming van het baarmoederslijmvlies. Dit omdat progesteron meer positieve effecten heeft, zoals de bevordering van een goede slaap, versterking van de botten en bescherming tegen baarmoederkanker.