Spierpijn in de overgang

Tijdens de overgang stoppen je eierstokken langzaam met de productie van oestrogeen en progesteron. In de eerste fase van de overgang, de perimenopauze, dalen en schommelen beide geslachtshormonen sterk. Als het oestrogeen begint af te nemen, heeft dat ook effect op de aanmaak van collageen; een eiwit dat je lijf stevig en soepel houdt, van je huid tot je spieren. 

Uit onderzoek is gebleken dat oestrogeen de collageenproductie ondersteunt. Als de aanmaak van oestrogeen afneemt, vermindert daarmee ook de productie van collageen. En dat kan invloed hebben op je spieren (en dus ook op je huid). Je spieren kunnen pijn doen of gespannen aanvoelen.  

Bovendien wordt een afname in oestrogeen in verband gebracht met een afname in spiermassa en worden je spieren minder elastisch; je bent niet meer zo soepel als voorheen. Je kunt dit ook gaan merken aan je gewrichten, denk aan stijve handen, zere knieën of pijnlijke schouders. Lees hier meer over gewrichtspijn tijdens de overgang. 

Daarnaast speelt het hormoon leptine een belangrijke rol. Leptine beïnvloedt je spiermassa en werkt als een natuurlijke eetlustremmer; het zorgt voor dat verzadigde gevoel. In de overgang kan je vanwege de hormoonschommelingen immuun worden voor leptine (ofwel: er kan een leptineresistentie ontstaan) wat ontstekingen in het lichaam kan veroorzaken waardoor spierpijn kan toenemen.  

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Het zijn niet enkel hormoonschommelingen tijdens de overgang die de mogelijke oorzaak zijn van spierspanning. Ook (een samenspel van) andere factoren kunnen een rol spelen. Zo ben je tijdens de overgang vatbaarder voor stress en voel je je eerder angstig of opgejaagd. Dat komt onder andere door de afname van progesteron. Progesteron werkt rustgevend op zowel je lichaam en geest. Als dit hormoon afneemt, kunnen je spieren zich meer gaan aanspannen. Daarnaast kunnen een inactieve leefstijl, zittend werk, een slechte houding of eerdere blessures voor spierspanning en spierpijn zorgen. Bovendien kunnen medicijngebruik, andere overgangsklachten en onderliggende aandoeningen een rol spelen bij het ontstaan van spierklachten.

Je staat er misschien niet direct bij stil als je het over je spieren hebt, maar ook het hart is een spier. Dat betekent dat je naast spierpijn ook last kunt krijgen van een intens en/of onregelmatig bonzend hart tijdens de overgang. Het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen beschermt namelijk het hart én de (slag)aders. Vermindert de productie van oestrogeen? Dan vergroot daarmee de kans op hartkloppingen. Lees hier meer over hartkloppingen.

Uit onderzoek blijkt dat na je 30ste je spiermassa elke tien jaar met drie tot acht procent afneemt. En dat proces versnelt na je 60ste. Dat hoort een beetje bij het verouderingsproces en veel vrouwen beginnen dit te merken zodra de overgang haar intrede doet. Dat heeft veelal te maken met de sterke afname van de geslachtshormonen die vanaf dan plaatsvindt.  

Je kunt die gevolgen al opmerken in de beginfase van de overgang, de perimenopauze, die vanaf ongeveer het 45ste levensjaar begint. In de postmenopauze, als de geslachtshormonen constant laag zijn, vergroot de kans op spier- en gewrichtsklachten. Maar vergeet niet: elk lichaam en elke overgang is anders. De één heeft misschien nergens last van en de ander wordt al jaren stijf wakker.  

Uiteindelijk geldt dat het verlies van spiermassa een normaal onderdeel van het verouderingsproces is en er ook een beetje bijhoort, of je nu in de overgang zit of niet. Maar dat neemt niet weg dat je nog lang van sterke en gezonde spieren kunt genieten, en goed voor jezelf zorgen kan die kans vergroten. 

Van een aantal aanpassingen in je voeding en leefstijl is bekend dat ze gezonde en sterke spieren ondersteunen en spierklachten kunnen voorkomen of verlichten: 

• Beweeg dagelijks. Ook al voelt dat in het begin niet fijn en ben je sneller moe, het is bewezen dat dit je spieren sterk en soepel houdt. Tip: ga voor low-impact sporten, zoals zwemmen en krachttraining.  
• Vermijd suikers en fructose en eet meer eiwitten en gezonde vetten. Dat herstelt de leptinestofwisseling in je lijf, wat weer goed is voor de spiermassa in je lichaam. Goede vetten helpen bij het tegengaan van ontstekingen. Vette vis, noten, avocado en olijven zijn een goede keuze.  
• Let op je houding. Als je zit, houdt dan je kin parallel aan de vloer en je schouders en heupen op gelijke hoogte. Je knieën en voeten wijzen recht naar voren. Ontspan je schouders en kaken. Investeren in een goede bureaustoel kan ook verstandig zijn. Stel een alarm in om jezelf er regelmatig aan te herinneren een goede houding aan te nemen (even opstaan en wat bewegen is ook een goed idee). 
• Zoek vaker ontspanning op. Massage, mindfulness en ademoefeningen zijn bewezen manieren om spierspanning los te laten en meer rust te vinden. Zoek gedurende de dag een aantal momenten op waarop je bewust je lichaam ontspant. Zit rechtop en schud je spieren even los. Adem diep in door je neus en uit door je mond. Ontspan en laat (on)bewuste spanning en onrust in je lichaam los. Soms maken de kleinste aanpassingen de grootste impact. 
• Ondersteun je spieren met supplementen. Sommige vrouwen ervaren positieve effecten van een collageensupplement. Je neemt het makkelijk door je koffie of thee. Vitamine C draagt bij aan de vorming van collageen. Daarnaast helpt magnesium om de spieren te ontspannen. Is er te weinig magnesium in je lichaam, dan kunnen je spieren zich aanspannen en pijn doen. Een magnesiumsupplement kan dan helpen.