Stemmingswisselingen en de overgang

De stemmingswisselingen die je tijdens de overgang ervaart, worden voornamelijk veroorzaakt door hormoonschommelingen. In de overgang neemt de productie van oestrogeen langzaam af. Het lichaam zoekt naar een balans en dit leidt tot andere hormoonspiegels. Dat heeft invloed op allerlei processen in je hersenen, waaronder het reguleren van je humeur. 

Zo helpt oestrogeen bij de aanmaak van het gelukshormoon serotonine. Een hormoon dat je stemming en emoties positief beïnvloedt, maar ook bijdraagt aan een goede spijsvertering en fijne nachtrust. Hoe minder oestrogeen, hoe minder serotonine. Met als gevolg dat je je tijdens de overgang down, somber, geïrriteerd, onbestemd of kortweg emotioneel kunt voelen.

Maar de overgang an sich is niet de enige oorzaak van stemmingswisselingen bij vrouwen. Een slechte nachtrust versterkt die gevoelens (want minder herstel = minder opbouw van weefsels en hormonen), net zoals stress en ongezonde voeding.

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Als je humeur in een mum van tijd 180 graden draait, spreken we van stemmingswisselingen. Je emoties hebben de overhand en je voelt je misschien niet jezelf. Dat herken je aan: 

• Je bent snel geïrriteerd, soms om de kleinste dingen 
• Je humeur kan in een mum van tijd omslaan 
• Je voelt je ineens zenuwachtig of onrustig 
• Je hebt – uit het niets – huilbuien  
• Je wordt emotioneel om de kleinste dingen 
• Je verliest snel je geduld 
• Je hebt sombere of depressieve gevoelens  

Ook kun je je constant zenuwachtig, onrustig of ontevreden voelen. Geen wisselende stemming dus, maar ook verre van een goede bui.  

Zo'n 40 procent van de vrouwen ervaart stemmingswisselingen tijdens de perimenopauze, maar niet elke vrouw linkt dat direct aan de overgang. Ook de huisarts herkent het niet altijd als overgangsklacht. Dat komt o.a. doordat je al last kunt hebben van stemmingswisselingen voordat jouw menstruatiepatroon überhaupt verandert.

Stemmingswisselingen zijn (vaak) een beginnende overgangsklacht; ga dus niet zomaar akkoord als de huisarts je anti-depressiva voorschrijft. Bespreek of de overgang de boosdoener is. Want hoe dichter je bij de menopauze komt, hoe verder jouw oestrogeenspiegel daalt en daarmee de aanmaak van serotonine. 

En trouwens: de afname van oestrogeen betekent lang niet altijd dat je mood swings krijgt. Elke vrouw en elke overgang is immers anders. Sommige vrouwen hebben nergens last van, bijvoorbeeld dankzij een gezonde leefstijl. Want met name als het aankomt op je humeur heb je zelf veel in de hand. Je hoeft dus echt niet de hele dag met de deuren te slaan. 

Iedereen die ermee te maken heeft, kan het beamen: stemmingswisselingen vreten energie. Je herkent jezelf niet als je ineens uit je slof schiet of in huilen uitbarst. En dat is vervelend. Wat helpt tegen stemmingswisselingen tijdens de overgang?

• Je gevoelens herkennen en accepteren is een belangrijke eerste stap. Besef dat het je hormonen zijn die met je aan de haal gaan. Erover praten met bijvoorbeeld vriendinnen, je partner of vrouwen die hetzelfde ervaren, helpt daarbij. 
• Ook voeding speelt een grote rol, want je darmen maken het gros van de serotonine in je lijf aan. Wat je eet heeft invloed op hoe je je voelt. Vermijd geraffineerde koolhydraten en eet 500 gram groente en fruit per dag om je bloedsuikerspiegel te stabiliseren. Want een stabiele bloeduikserspiegel betekent een stabieler humeur. 
• Beweeg daarnaast genoeg, minstens 30 minuten per dag. Beweging heeft een positieve invloed op je humeur en helpt je om tot rust te komen. Ook fijn: een flinke wandeling komt je nachtrust ten goede. 

• Ondersteun je humeur met hoogwaardige supplementen. Voedingsstoffen zorgen ervoor dat alle lichamelijke processen, zoals de aanmaak van hormonen, goed verlopen. Dat heeft ook effect op je humeur. Supplementen kunnen daarom je humeur ondersteunen*, denk aan magnesium, saffraan en ashwagandha. 

* Gezondheidsclaim(s) in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie. 

Soms is er meer nodig. Als een gezonde leefstijl niet voldoende werkt, bespreek dan met je huisarts of hormoontherapie voor jou een geschikte oplossing is. Tijdens de overgang kunnen de pieken en dalen in de geslachtshormonen – en daardoor die schommelingen in de neurotransmitter serotonine – stemmingswisselingen veroorzaken. Hormoontherapie kan deze pieken wat afzwakken.  

Indien blijkt dat je klachten niet door de hormoonschommelingen komen, kun je samen met je huisarts kijken of er een andere (tijdelijke) medische oplossing is zodat je weer lekker in je vel zit.  

Wat is nog belangrijk om te weten? 

• Stemmingswisselingen tijdens de overgang worden vaak verward met een depressie. Het is goed om je te realiseren dat stemmingsklachten tijdens de overgang anders worden behandeld dan een depressie. 
• Zoek voor jezelf uit of er externe oorzaken zijn voor je sombere gevoelens. Ben je nog gelukkig met je relatie, je baan etc. Zijn er dingen waar je veel over piekert? Of zijn je stemmingswisselingen uit het niets gekomen en kun je geen oorzaak aanwijzen? 
• Realiseer je dat sombere gevoelens de enige klacht kan zijn die je momenteel ervaart tijdens de overgang. Je kunt dus niks aan je menstruatiepatroon merken en geen opvliegers hebben, maar wel moodswings hebben vanwege hormoonschommelingen. Iedere vrouw is anders en iedere overgang ook.