Somberheid en de overgang

Je geslachtshormonen beïnvloeden je vruchtbaarheid, maar hebben ook effect op je brein en daarmee op hoe je je voelt. Zowel oestrogeen als progesteron spelen hierbij een rol. 

Oestrogeen stimuleert de aanmaak van het gelukshormoon serotonine. Als in de overgang de oestrogeenspiegel schommelt en daalt, heeft dit dus gevolgen op de hoeveelheid serotonine in je brein. Je kunt je daardoor somber, neerslachtig of onverschillig voelen, maar ook huilbuien hebben.  

Progesteron heeft een kalmerende werking op je hersenen. Als het hormoon ineens daalt, kun je je onrustig of gespannen voelen, ook als daar geen directe aanleiding voor is. Ook heb je progesteron nodig bij de omzetting van het schildklierhormoon T4 naar T3. Een technisch verhaal, maar door de afname van progesteron kan de werking van de schildklier verminderen waardoor stemmingswisselingen, sombere gevoelens of een opgejaagd gevoel sneller op de loer liggen. 

Daarnaast kunnen andere factoren je humeur beïnvloeden, zoals opvliegers, een slechte slaap en een grotere vatbaarheid voor stress. Als je eenmaal snapt wat er allemaal in je lichaam gebeurt en waarom dat gebeurt, ontstaat er meer begrip voor je lijf en alles wat er in je omgaat. Belangrijk, want dat motiveert je om beter voor jezelf te zorgen en wat liever voor jezelf te zijn. En daar kunnen we allemaal wel wat meer van gebruiken. 

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

De achtbaan van gevoelens die de overgang kan losmaken, is groot. Sommige vrouwen voelen zich somber, anderen voelen zich juist opgejaagd, prikkelbaar of merken dat hun stemming in een mum van tijd kan omslaan.  

Belangrijk om te weten: de overgang alleen kan sombere gevoelens en huilbuien uitlokken of versterken (met name als depressieve gevoelens je niet vreemd zijn), maar geen depressie veroorzaken. Je kunt merken dat je veel huilt, je hopeloos of nutteloos voelt, je interesse in de dagelijkse gang van zaken verliest of je onverschillig voelt. 

Uit onderzoek blijkt dat zo’n 40 procent van de vrouwen in de overgang sombere of depressieve gevoelens heeft. In de jaren naar de menopauze toe en de eerste paar jaar na de laatste menstruatie is de kans op stemmingsklachten groter. Had je voor de overgang ook last van sombere gevoelens of stemmingswisselingen? Dan is de kans groter dat je hier tijdens de overgang opnieuw mee te maken te krijgt.

Voeding en leefstijl vormen de basis van een goede gezondheid. Zo wijzen studies uit dat gezonde voeding en een evenwichtige leefstijl invloed hebben op hoe je de overgang beleeft, ook mentaal. 

• Geef prioriteit aan een goede nachtrust. Slaap heeft een directe invloed op je stemming. Zo geven mensen met slaapgebrek (bijvoorbeeld door nachtzweten) aan na één week meer gestrest, somberder, bozer en vermoeider te zijn. Bovendien heeft je stemming andersom ook weer effect op je slaapkwaliteit. Zorg voor een goede slaaphygiëne en overweeg supplementen die je slaap kunnen bevorderen. 
• Beoefen mindfulness. De wetenschappelijke onderzoeken naar mindfulness liegen er niet om. Mindfulness en meditatie kunnen o.a. helpen om te ontspannen, stress en sombere gevoelens te verminderen en beter te slapen. 
• Eet veel groente en fruit en voeding die je bloedsuikerspiegel stabiel houdt. Wat je eet heeft invloed op hoe je je voelt, zo wijzen onderzoeken uit. Voldoende vezels ondersteunen een gezonde darmflora, en dat stimuleert een betere stemming. Ook schommelingen in de bloedsuikerspiegel hebben invloed op je humeur. Minderen met suikers en snelle koolhydraten heeft een positief effect op je bloedsuikerspiegel. 
• Eet voldoende omega 3. Hersenen bestaan voor 60 procent uit vet. Voldoende omega 3 is daarom belangrijk en helpt tegen depressieve gevoelens. Eet twee keer per week vette vis. Ook een omega 3-supplement kan ondersteunen. 
• Stel jezelf bloot aan helder licht. Wetenschappelijke onderzoek toont aan dat helder licht een moodbooster is; het verhoogt de serotonine in je lijf en helpt om sombere gevoelens te verminderen. Ga op klaarlichte dag minstens 30 minuten naar buiten. Ook een daglichtlamp is een uitkomst. 
• Beweeg dagelijks 30 minuten, bovenop je normale activiteiten. Beweging stimuleert de aanmaak van de gelukshormonen serotonine, dopamine en endorfine. Kies een sport die je leuk vindt, zodat je het volhoudt. 
• Praat over je gevoelens. Het helpt om over je gevoelens en gedachtes te praten, bijvoorbeeld met iemand die je vertrouwt of een psycholoog. Een psycholoog kan je helpen je emoties beter te begrijpen en geeft je handvatten om er mee om te gaan. 

Deze tips helpen op termijn, maar zijn niet altijd genoeg. Zijn je klachten hevig? Overleg met een arts of hormoontherapie kan helpen. Daarnaast is het goed om je te realiseren dat mentale klachten al vroeg in de perimenopauze kunnen ontstaan, zelfs voordat je menstruatiepatroon verandert. De huisarts legt daarom niet altijd als eerste de link met de overgang – en jijzelf misschien ook niet. Soms wordt antidepressiva voorgeschreven, maar dat is niet de juiste behandeling bij sombere gevoelens die worden veroorzaakt door hormoonschommelingen.