Gewichtstoename en de overgang
Veel vrouwen merken dat hun gewicht en lichaam in de overgang veranderen. Zelfs als je niks aan je leefstijl en voeding verandert, kun je ineens aankomen. Uit onderzoek blijkt dat 60 tot 70 procent van de vrouwen tijdens deze periode aankomt. En hoewel die gewichtstoename in de overgang een belangrijke functie heeft, kunnen de extra kilo's wel wat met je zelfbeeld doen. Je kunt je onzekerder voelen of minder goed in je vel zitten. Met name als afvallen lastig is.
Ik blijf maar aankomen, ik heb nu al drie maten kleding in mijn kast hangen. - Maria (54 jaar)
Je gewicht wordt door allerlei factoren beïnvloedt, waaronder je hormoonhuishouding. Dat is dan ook de reden dat veel vrouwen in het begin van de overgang, als de hormoonspiegels dalen en oestrogeen domineert, merken dat ze ineens wat aankomen. Gemiddeld hebben we het over een halve tot hele kilo per jaar tussen je 50ste en 60ste, hoewel dat voor jou ook meer of minder kan zijn. En hoe verder je in de overgang komt, hoe meer je lichaam verandert.
Wat gebeurt er in je lichaam?
Tijdens de overgang gebeurt er nogal wat in het vrouwenlichaam. De eierstokken stoppen langzaamaan met de productie van progesteron en oestrogeen. In de eerste jaren van de overgang neemt progesteron echter sneller af dan oestrogeen. Hierdoor ontstaat er een oestrogeendominantie. En hoe meer oestrogeen, hoe meer vetopslag in het lichaam. Dat maakt dat je in de overgang (plotseling) dikker kunt worden.
Door de daling van oestrogeen (oestradiol) verschuift de vetopslag ook van de heupen en dijen naar de buik. Dat is de reden dat veel vrouwen in de overgang ineens een klein buikje krijgen. Een buikje met een missie welteverstaan, want buikvet speelt een belangrijke rol in het bestrijden van overgangsklachten. Door het vetweefsel kan je lijf uit testosteron nieuwe oestrogenen aanmaken. Dat buikvet is dus een teken dat jouw lijf voor je probeert te zorgen.
Later in de overgang daalt het oestrogeen verder. Daardoor kan je stofwisseling afnemen en je spierweefsel verminderen. Je lichaam verbruikt dan minder energie. Blijf je wel hetzelfde eten, dan kun je logischerwijs aankomen.
De meeste vrouwen ervaren trouwens drie of meer klachten van de overgang. Het kan heel goed dat je naast de toename in gewicht ook last hebt van bijvoorbeeld slaapproblemen, pijnlijke gewrichten en een opgejaagd gevoel.
Insuline, leptine en je gewicht
Vaak heeft een toename in je gewicht niet alleen te maken met hormoonschommelingen tijdens de overgang, maar liggen er meerdere disbalansen aan ten grondslag. Al dan niet veroorzaakt door diezelfde hormonen. Door schommelingen in de hormonen reageert het lichaam bijvoorbeeld minder goed op insuline, het hormoon dat suiker uit voeding opneemt en omzet in energie. Daardoor kun je plotseling aankomen en kan het zijn dat het niet lukt om af te vallen, terwijl je wel zo hard je best doet.
Daarnaast beïnvloedt de oestrogeendaling de werking van leptine. Leptine is een hormoon dat het honger- en verzadigingsgevoel aanstuurt; een natuurlijke eetlustremmer. Minder oestrogeen betekent minder leptine en meer honger. Je schept misschien grotere porties op en grijpt sneller naar snacks (soms ook ‘s nachts), waardoor je aankomt in gewicht en het maar niet lukt om kilo's kwijt te raken.
Andere oorzaken waarom je aankomt
Ook de schildklier, de grote verbrandingsmotor van het lichaam, kan door de afname van progesteron langzamer gaan werken. Als je al een vertraagde schildklier had, kunnen je klachten heviger worden. Bovendien hebben hormoonschommelingen effect op je stemming en als je minder lekker in je vel zit, ben je eerder geneigd om naar snacks te grijpen voor een boost van het gelukshormoon serotonine. Net zoals bij een slechte nachtrust het geval is; wie overdags moe is, hunkert sneller naar extra koolhydraten voor de nodige energiekick.
Tenslotte maken hormoonschommelingen je vatbaarder voor stress. Als je veel stress hebt, zet je je lichaam aan om te vechten of vluchten (waardoor het weefsel afbreekt en het stresshormoon cortisol wordt aangemaakt) in plaats van te rusten en verteren (waardoor het juist de aanmaak van weefsel en geslachtshormonen in gang zet). Stress heeft zo invloed op je bloedsuikerspiegel en daarmee je hang naar suikerrijk voedsel.
Wat kun je zelf doen?
Door te begrijpen wat er in je lichaam gebeurt, goed voor jezelf te zorgen en bepaalde dingen anders te doen, heb je meer controle over je gewicht.
- Besef dat je simpelweg ouder wordt. Dat je lijf, gewicht en energielevels veranderen, hoort er een beetje bij. Wees niet te kritisch en heb compassie voor jezelf en je lichaam dat zo hard voor je werkt.
- Stabiliseer je bloedsuikerspiegel. Eet minder (snelle) koolhydraten en suikers (koolhydraten zetten aan tot insulineproductie) en juist meer proteïne, gezonde vetten en langzame koolhydraten. Die volvette yoghurt is bijvoorbeeld een hele goede keuze, ook als je kilo's kwijt wilt raken.
- Beperk het aantal eetmomenten per dag tot drie of vier. Hoe meer eetmomenten je hebt, hoe meer pieken in je bloedsuiker komen. Terwijl je die juist wilt voorkomen.
- Dineer ruim voordat je naar bed gaat. Zo’n twee tot drie uur, zodat je spijsvertering tot rust komt.
- Doe twee keer per week spierversterkende oefeningen. Meer spiermassa verbetert o.a. de stofwisseling, waardoor je weer sneller afvalt en makkelijker op gewicht blijft.
- Pak vaker je rust en ontspanning gedurende de dag. Maak een wandeling, lees een boek, doe iets waardoor je de tijd even vergeet - wat dat voor jou ook mag betekenen. Zo verminder je stress en vermoeidheid en heb je minder behoefte aan suiker.
Medicatie bij gewichtstoename
Afvallen tijdens de overgang is verre van onmogelijk, mits je de juiste handvatten hebt. Werken voeding en leefstijl niet genoeg? Dan kan medicatie een handje helpen.
Welke behandeling kan helpen?
Je hebt verschillende opties als je besluit de stap te maken naar een medische oplossing. Afvalmedicatie is er in capsules (die je dagelijks moet innemen) of injecties (die je zelf moet zetten). Elk medicijn heeft een andere werking:
- Ze verlagen de bloedsuiker en zorgen ervoor dat de hoeveelheid insuline na een maaltijd beter op niveau is en dat het lichaam minder suiker vrijzet.
- Ze werken op gebieden in de hersenen die betrokken zijn bij de regulatie van voedselinname en energieverbruik. Denk aan Saxenda en Wegovy.
- Ze zorgen ervoor dat de maag langer gevuld blijft, waardoor je minder honger hebt en een dieet langer volhoudt.
- Ze zorgen ervoor dat er minder vetten (en dus minder calorieën) worden opgenomen. Zoals Xenical en Orlistat.
Kan hormoontherapie helpen?
Met hormoontherapie vul je de tekorten in je hormoonhuishouding tijdelijk aan, waardoor hevige klachten van de overgang kunnen afnemen. Het is de beste keus bij opvliegers en nachtzweten, maar kan ook bij andere klachten helpen, zoals een slechte nachtrust en vaginale droogheid.
Minder koolhydraten, meer proteïne en meer krachttraining, dat is mijn recept. Ik zit weer zoveel beter in m’n vel en ben wat kilo’s kwijt. - Wilma (58 jaar)
Supplementen bij een gezond gewicht
Alpha Lipoic Acid (liponzuur) bevordert de spijsvertering en is betrokken bij het omzetten van glucose in energie*. Oftewel: het ondersteunt op natuurlijke wijze bij gewichtsverlies*. Omega-3 Triple Strength ondersteunt bij een normale hormoonhuishouding, maar ook bij overgewicht, stress, pijnlijke gewrichten en problemen met het zicht, zoals droge ogen*.
*Gezondheidsclaim(s) in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.
Bronnen
De complete gids voor afvallen tijdens de overgang
Veel vrouwen merken dat hun gewicht verandert in de overgang. In onze gratis gids ontdek waarom je aankomt, krijg je tips van een menopauzespecialist en zetten we de medische oplossingen voor je op een rijtje.
Met downloaden van de gids schrijf je je ook in voor de SeeMe-nopause e-mails.Tips en advies
Afvallen in de overgang? Een menopauzespecialist legt uit hoe je op gewicht blijft
Wat je kunt doen als je wilt afvallen in de overgang (en wat je tegenstaat).
Welke (sleutel)rol speelt progesteron tijdens de overgang?
De progesteronspiegel daalt al vroeg in de overgang terwijl het oestrogeenniveau pas later afneemt. Wat doet progesteron in je lijf? En wat kun je doen tegen klachten door progesterondaling?
Wies: “Taaie tegenstanders die extra kilo’s, maar geef je niet gewonnen”
Als je in de overgang zit, lijkt het wel alsof de kilo’s eraan vliegen. Geef je niet gewonnen, want die extra kilo’s kunnen er af. Echt waar.
FAQ
Welke rol spelen hormonen bij gewichtstoename in de menopauze?
Tijdens de overgang schommelen je hormonen, met name oestrogeen en progesteron, op een onvoorspelbare manier, wat je gewicht kan beïnvloeden. In de jaren voorafgaand aan de menopauze dalen je progesteronspiegels, waardoor er een effect van oestrogeendominantie in het lichaam ontstaat. Hoe hoger je oestrogeenniveau, hoe meer vet er wordt opgeslagen. Na de menopauze kunnen de verlaagde oestrogeenspiegels ervoor zorgen dat vet zich eerder rond je taille ophoopt dan op je heupen en dijen. Dit is het moment waarop veel vrouwen merken dat hun buik groter wordt. Daarnaast verlies je, naarmate je ouder wordt, spiermassa, wat je stofwisseling vertraagt omdat je minder energie nodig hebt dan voorheen. Als je eetpatroon niet verandert, is de kans groot dat je in gewicht aankomt.
Welke supplementen helpen bij het verminderen van gewichtstoename?
Sommige vrouwen gebruiken voedingssupplementen, zoals supplementen uit de Ayurvedische geneeskunde, Schuessler celzouten, vrouwenmantel of monnikspeper, om gewichtstoename tijdens de menopauze onder controle te houden. Hoewel sommige van deze supplementen een goede aanvulling kunnen zijn op voedingsstoftekorten, is het belangrijk te onthouden dat een uitgebalanceerd en gezond dieet, samen met een regelmatig bewegingspatroon, de belangrijkste focus moet zijn. Wij helpen je graag bij het vinden van de juiste supplementen die aansluiten bij jouw gezondheidsbehoeften en symptomen.
Kunnen hormoontherapie of hormoonpleisters helpen?
Als dieet, aanpassingen in je levensstijl en voedingssupplementen niet voldoende zijn om je menopauzeklachten te verlichten, kan je overwegen om hormoonvervangende therapie (HRT) of hormoonpleisters te gebruiken. Welke behandeling het beste bij je past, hangt af van jouw persoonlijke situatie en algehele gezondheid. SeeMe-nopause kan je helpen bij het kiezen van het meest geschikte product op basis van je symptomen en voorkeuren.
