Leptineresistentie in de overgang: wat zijn de signalen en wat kun je eraan doen?

Leptine is een lichaamseigen hormoon dat je eetlust en stofwisseling reguleert. Als tijdens de overgang de oestrogeen- en progesteronspiegels veranderen, kan dat ook de werking van het hormoon leptine beïnvloeden. Wat is leptine precies? Wat zijn de redenen dat je tijdens de overgang meer kans hebt op leptineresistentie? En, belangrijker nog, wat kun je eraan doen? Menopauzespecialist Suzanne Rouhard legt uit. 

Meer eten en minder bewegen zijn lang niet altijd de enige redenen waarom je aankomt of niet afvalt. Vaak ligt er een (of meerdere) lichamelijke disbalans aan ten grondslag. Een veelvoorkomende disbalans bij vrouwen in de overgang is dat je lichaam niet goed reageert op leptine. 

Wat is leptine?

Leptine is een hormoon dat voornamelijk door de vetcellen in je lichaam wordt geproduceerd. Het hormoon stuurt signalen naar je hersenen om ze te laten weten dat je vol zit en genoeg hebt gegeten. Ook speelt het een rol bij het omzetten van vet in energie. 

Je kunt leptine zien als de interne regulator voor je eetlust en stofwisseling, zodat je op een gezond gewicht blijft. Zijn je leptinelevels hoog? Dan krijgt je brein het signaal dat je vetvellen vol zitten, waardoor je minder honger hebt. Het wordt ook wel het verzadigingshormoon genoemd. 

Wat is leptineresistentie?

Bij een leptineresistentie reageert het lichaam niet goed op het hormoon leptine. Ondanks dat je lichaam wel voldoende leptine produceert, ontvangen je hersenen het signaal niet om te stoppen met eten of om opgeslagen vet te verbranden (ofwel: je stofwisseling aan te zetten). Hierdoor eet je meer, kom je makkelijker aan en heb je meer moeite met afvallen. Ook als je wél gezonde keuzes maakt en regelmatig beweegt. Leptineresistentie komt dan ook vaak voor bij mensen met overgewicht of obesitas. 

Welke signalen wijzen op een leptineresistentie?

De volgende signalen van je lichaam kunnen duiden op een leptineresistentie: 

1. Heb je continu een hongergevoel? 
2. Kan je altijd blijven dooreten? 
3. Kan je slecht een maaltijd overslaan? 
4. Heb je overgewicht? 
5. Voel je weerstand tegen sporten of bewegen? 
6. Is je bloedsuikerspiegel verhoogd? 
7. Sta je regelmatig ’s nachts op om iets met koolhydraten te eten? 
8. Heb je last van slapeloosheid? 
9. Voel je je regelmatig vermoeid en/of prikkelbaar? 
10. Heb je een vervette lever? 

Als tijdens de overgang de oestrogeen- en progesteronspiegels schommelen en dalen, beïnvloedt dat de manier waarop het lichaam insuline gebruikt. In de overgang is de kans op  insulineresistentie daarom groter. Deze insulineresistentie kan op zijn beurt weer invloed hebben op de werking van leptine en de gevoeligheid van je hersenen voor leptinesignalen, wijzen verschillende studies uit. En omgekeerd hebben vrouwen met een leptineresistentie ook een grotere kans om een insulineresistentie te ontwikkelen. 

→ Meer weten over insulineresistentie (en welke signalen wijzen op een insulineresistentie) 

Zowel een leptine- als een insulineresistentie spelen een grote rol bij je hongergevoel en stofwisseling, waardoor je tijdens de overgang meer gaat eten, minder verbrandt, sneller aankomt - met name rondom de buik - en minder makkelijk afvalt. 

Daarnaast kunnen andere factoren en overgangsklachten het risico op leptineresistentie verhogen, zoals gewichtstoename, stress, een slechte nachtrust, minder spiermassa en chronische ontstekingen in het lichaam. 

En nu?

Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar middelen om leptineresistentie te behandelen en er is dan ook geen medicatie te verkrijgen. Wel zijn deskundigen het erover eens dat het helpt om insulineresistentie aan te pakken, waardoor vaak ook de gevoeligheid voor leptine verbetert. 

Kijk eens kritisch naar de volgende factoren en ga bij jezelf na hoe je dit kunt veranderen. Bijkomend voordeel: ook andere overgangsklachten kunnen hierdoor verminderen.  

• Eet voldoende eiwitten: Eiwitten geven je een verzadigd gevoel en ondersteunen je spiermassa, wat belangrijk is bij het reguleren van je eetlust en energiebalans. Een dieet met weinig eiwitten lijkt de leptinelevels in het lichaam te verhogen. 
• Minder met koolhydraten en vermijd snelle koolhydraten. Koolhydraten kunnen de leptinespiegels doen stijgen. Snelle koolhydraten vind je o.a. in wit brood, witte past, rijst, cruesli, koekjes en andere suikerrijke producten. 
• Eet veel gezonde vetten. Omega 3 uit vette vis helpt de insulinewaarden te verlagen. Heb je een tekort? Dan kan een omega 3-supplement helpen. 
• Eet oplosbare vezels. Deze helpen je op gewicht te blijven. Oplosbare vezels vind je met name in groenten, fruit, peulvruchten, haver, chiazaad en lijnzaad.
• Combineer cardio met krachttraining. Krachttraining helpt bij de opbouw en het behoud van spiermassa. Cardio is goed voor je hart en longen, geeft je stemming een boost en helpt je beter te slapen. Tip: De 7-minute training op een nuchtere maag verbetert de insulinegevoeligheid. 
• Maak van je nachtrust een prioriteit. Het is bekend dat slecht slapen de hormonen in je lichaam beïnvloeden, waaronder leptine, en kan leiden tot diabetes en overgewicht. 

Vermoed je dat je leptineresistent bent? Een arts kan de diagnose stellen en je helpen met het nemen van de juiste stappen. 

FAQ

Wat zijn de gevolgen van leptineresistentie?

Als je leptineresistent bent, heb je o.a. een verhoogd risico op diabetes type 2, overgewicht, obesitas, hart- en vaatziekten, chronische laaggradige ontstekingen, vermoeidheid, een gebrek aan motivatie, sombere gevoelens en het kan andere overgangsklachten in stand houden of verergeren.

Tips en advies