Gewrichtspijn en de overgang

Als je in de overgang komt, beginnen je hormonen te schommelen. Zowel de hoeveelheid oestrogeen als progesteron dalen en je wordt langzamerhand onvruchtbaar. Een natuurlijk proces waarbij je lichaam na verloop van tijd vanzelf weer een nieuwe hormonale balans vindt. 

Soms gaan die hormoonschommelingen niet onopgemerkt voorbij. Zo zorgt oestrogeen onder andere voor een soepel en sterk lichaam; het houdt je kraakbeen gezond en flexibel en voorkomt afbraak. Als de hoeveelheid oestrogeen daalt of schommelt, wordt het kraakbeen dunner en worden de slijmvliezen van de gewrichten minder vochtig. En dat merk je: gewrichten kunnen over elkaar heen gaan schuren en dat kan pijn, irritatie of ontstekingen veroorzaken. Dat kan overal pijntjes veroorzaken, maar met name de kleine gewrichten zijn hier de dupe van, zoals je handen, polsen en vingers.

Er zijn ook een andere factoren die spier- en gewrichtsklachten kunnen veroorzaken, zoals een verminderde werking van de schildklier. Daarnaast kan een tekort aan oestrogeen een rol spelen bij de ontwikkeling van artrose. Raadpleeg bij langdurige stijfheid of pijn een arts om te onderzoeken wat de oorzaak is en wat je eraan kunt doen.

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Ook je botten lijden op den duur onder de dalende oestrogeenspiegels. De daling van het hormoon is verbonden aan verlies van calcium, de stof die verantwoordelijk is voor de botdichtheid. Daalt het oestrogeen, dan neemt ook langzaamaan de hoeveelheid calcium af. Er onstaat botontkalking. Daar merk je niet direct iets van, maar 'onder de oppervlakte' verliezen je botten aan kracht en vergroot het risico op botbreuken.  

Calcium stimuleert daarnaast de productie van collageen, wat de conditie van het kraakbeen en de botten op peil houdt. Minder calcium betekent dus ook minder collageen en dus minder sterke botten en weefsels. Oestrogeen, calcium en collageen hangen dus nauw met elkaar samen. Zonder de juiste aanpassingen in je leefstijl en/of voeding duurt het verlies van calcium ongeveer tien jaar. Voor iemand met een gezond lichaam (een lichaam dat voldoende beweegt, weinig stress heeft en gezond eet) kan dit veel langer duren. 

Tijdens de overgang kun je dus last krijgen van je gewrichten (met name in de kleine gewrichten, maar ook in de schouders, knieën en heupen), je 's ochtends stijf voelen en minder spierkracht hebben. 40 procent van de vrouwen ervaart deze gewrichtsklachten op een moment in de overgang, soms zelfs al voordat andere symptomen zich voordoen en voor de laatste menstruatie.

Voor de botten geldt dat de helft van de vrouwen een vorm van botontkalking ontwikkelt. Dit gebeurt meestal pas in de postmenopauze. Het is onderdeel van het ouder worden, maar je kunt het proces wel (aanzienlijk) vertragen door aanpassingen te maken in je voedingspatroon en leefstijl. 

Dat de hormoonspiegels gaan dalen, is een feit. Maar met een gezonde leefstijl houd je spieren, botten en gewrichten nog lang sterk en kun je symptomen en overgangsklachten verlichten. Van de volgende tips is bekend dat ze klachten aan botten, spieren en gewrichten kunnen voorkomen en zelfs terugdraaien.  

• Beweeg dagelijks, ook als het vervelend aanvoelt. Verkies sporten met weinig impact, zoals yoga, wandelen of zwemmen (maar bijvoorbeeld ook tuinieren), boven sporten als hardlopen of boksen.  
• Ook krachttraining is een aanrader. Door druk op de botten uit te oefenen, versterk je niet alleen de spieren maar ook de botten. Belaste botten maken ter compensatie meer bot aan.  
• Eet veel groente en fruit. Groene bladgroenten bevatten veel magnesium wat goed is voor je gewrichten.  
• Eet voldoende omega 3-vetten. Omega 3 is belangrijk om de vetzuren in de cellen op orde te houden. Eet twee keer per week vette vis (zalm, makreel, haring). Krijg je alsnog niet genoeg binnen? Een supplement kan ook uitkomst bieden. 
• Overweeg ondersteunende supplementen. Bij gewrichtspijn merken veel vrouwen goede resultaten met o.a. omega 3, magnesium en calcium. Ook fijn: het zijn kalmerende stoffen met een gunstig effect op je stemming, slaap en energie. Vitamine D verbetert de opname van calcium. Dit is met name in de wintermaanden cruciaal als je huid door het gebrek aan zonlicht minder vitamine D aanmaakt.
• Ook collageensupplementen werken voor sommige vrouwen erg goed, al dan niet in combinatie met vitamine C (wat bijdraagt aan de vorming van collageen). Collageen is het meest voorkomende eiwit in je lichaam en draagt bij aan sterke gewrichten en spieren.

Het is goed om te weten dat de kans op gewrichtsklachten (en chronische reumatische aandoeningen, zoals artritis of artrose) toeneemt als je ouder wordt. De belangrijkste tip blijft om regelmatig te sporten, genoeg eiwitten binnen te krijgen en gezond te eten. Dat verkleint de kans op klachten. 

Helpt dat niet voldoende? Bespreek met je huisarts wat de oorzaak van jouw gewrichtsklachten kan zijn en of er een behandeling mogelijk is. Worden de klachten veroorzaakt door de afname van oestrogeen, dan kan worden gekozen voor hormoontherapie.  

Ligt er een andere oorzaak aan jouw klachten ten grondslag, dan zijn er andere medische oplossingen. Denk aan ontstekingsremmende pijnstillers. Bij een vermoeden van artritis of artrose word je vaak doorverwezen naar een reumatoloog.