Artrose en de overgang

Artrose is een aandoening waarbij het kraakbeen in het gewricht verslechterd waardoor gewrichten pijnlijk en stijf worden. Ook kan het bot bij het gewricht veranderen. De gewrichten zelf slijten dus niet, maar wel de factoren eromheen, waardoor je gewrichten minder soepel kunnen bewegen. 

Als tijdens de overgang de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron dalen, kan dit gevolgen hebben voor het kraakbeen. Oestrogeen houdt het kraakbeen gezond en sterk en de slijmvliezen vochtig. Als de hoeveelheid oestrogeen in het lichaam daalt, kan het kraakbeen dunner worden en de slijmvliezen droger (dat kun je bijvoorbeeld ook merken aan je ogen, vagina of mond). 

Die afname heeft invloed op je gewrichten. Het laagje kraakbeen tussen de botten verslechterd - het wordt dunner en minder glad – en de gewrichten schuren over elkaar heen. Dat veroorzaakt pijn, irritatie of ontstekingen. 

Hoewel de rol van de geslachtshormonen in het ontwikkelen van artrose volgens de wetenschap nog niet buiten kijf staat, lijkt de overgang wel een rol te spelen. Het is aangetoond dat oestrogeen de botten, gewrichten en het kraakbeen gezond houdt, en we zien dan ook dat veel vrouwen na de menopauze artrose of gewrichtspijn ontwikkelen. 

Daarnaast kunnen andere factoren betrokken zijn bij het ontstaan van artrose, al dan niet gecombineerd. Denk aan blessures, overgewicht, sporten die je gewrichten belasten, lichamelijk zwaar werk, een botbreuk, een aangeboren afwijking van het gewricht en erfelijkheid. 

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Tijdens de overgang kun je onder andere last hebben van pijnlijke heupen, vingers of knieën. Deze lichamelijke pijntjes duiden niet per se op artrose, maar kunnen wel een indicatie zijn dat er meer aan de hand is. Je herkent artrose aan de volgende kenmerken: 

• Pijnlijke gewrichten (met name de nek, onderrug, knieën, heupen, handen/vingers en grote teen), de pijn neemt vaak toe als het gewricht meer wordt belast 

• Stijfheid in de gewrichten, met name bij het opstaan 

• Moeite met bewegen 

• Verminderde flexibiliteit 

• Als het gewricht is ontstoken kan het rood, gezwollen, pijnlijk en/of warm zijn 

In Nederland hebben bijna 1,5 miljoen mensen dagelijks last van artrose. Het merendeel daarvan is vrouw, wat mogelijk te wijten is aan de lage oestrogeenspiegels tijdens de overgang. 

Na de laatste menstruatie, zo rond het 50ste levensjaar, vergroot de kans op artrose. Wat je merkt en hoe dit zich ontwikkelt, verschilt per persoon. Wel zie je vaak dat het naar verloop van tijd verergerd, maar door aanpassingen in je leefstijl en eetgewoontes kun je ervoor zorgen dat je er zo min mogelijk last van hebt.  

Artrose is niet te genezen, maar met de juiste aanpassingen kun je er wel minder last van ondervinden (of als je er nog geen last van hebt: het voorkomen). 

• Het allerbelangrijkste? Beweeg elke dag je lichaam. Het is bewezen dat beweging veel invloed heeft op het soepel en krachtig houden van je lijf, zo ook de botten en gewrichten. Ook al voelt het misschien ongemakkelijk of stijfjes in het begin, bewegen helpt. Met name spierverstevigende sporten met een lage impact zijn goed voor je lijf, zoals pilates of yoga, fietsen, zwemmen of aquarobics.  

• Sta elk uur op. We hebben er, met name in kantooromgevingen, een handje van om een groot deel van de dag te zitten. Maar ons lichaam wordt daar allesbehalve vrolijk van. Sta dus vaker op (als het even kan elke 30 minuten), las wandelende meetings in en maak er een gewoonte van om na de lunch een blokje om te gaan. 

• Eet gezond en gevarieerd. Kraakbeen heeft voedingsstoffen nodig om gezond en sterk te blijven. Bij een tekort aan voedingsstoffen delft het vaak het onderspit, omdat het lichaam geen prioriteit geeft aan het gezond houden van het kraakbeen. Zorg dus dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt en vul eventueel aan met een multivitaminen- en mineralencomplex. 

• Extra belangrijk is omega 3, omdat vetzuren een rol spelen bij het verminderen van ontstekingen. 

• Heb je overgewicht? Probeer wat kilo’s kwijt te raken. Een gezond lichaamsgewicht betekent minder belasting voor de botten en gewrichten.  

• Hormoontherapie kan artrose afremmen. Uit onderzoek blijkt dat hormoonsubstitutietherapie een positieve werking kan hebben op (ontstekingen van) de gewrichten.