Droge ogen en de overgang
Tijdens de overgang verandert er veel in je lichaam. Zo kun je merken dat je zicht minder wordt of dat je ogen sneller vermoeid raken of droog zijn. Hoewel je zulke veranderingen aan je ogen en zicht misschien niet direct in verband brengt met de overgang, kunnen hormonale schommelingen wel een belangrijke rol spelen.
Sinds kort zie ik zo wazig. De opticien vertelde dat mijn ogen erg droog zijn, waarschijnlijk door de overgang. Nooit geweten dat dat er ook bijhoort. - Renate (54 jaar)
Tot wel 80 procent van de vrouwen in de overgang heeft last van droge ogen of andere oogklachten. Ook blijkt dat vrouwen vaker last hebben van droge ogen dan mannen, wat deels te wijten is aan de hormonale veranderingen die zich in het vrouwenlichaam afspelen. Opticiens zien dan ook vaker vrouwen dan mannen rond hun 40ste tot 50ste levensjaar in hun praktijk.
Over het algemeen geldt: hoe verder je in de overgang bent (de postmenopauze), hoe lager de oestrogeenspiegels, hoe groter de kans op problemen aan de ogen. Maar of, wat en wanneer je iets aan je ogen merkt, verschilt per vrouw. Het kan ook zijn dat je al in de perimenopauze merkt dat je zicht verandert, of misschien merk je helemaal niks aan je ogen.
Wat gebeurt er in je lichaam?
Hormonen spelen een sleutelrol in je lichaam. Ze zijn zogenaamde boodschappers die je organen vertellen wat ze moeten doen. Via het bloed geven ze signalen aan alle delen van je lichaam, waaronder je ogen. En om goed te functioneren en daarmee goed te zien, hebben je ogen traanvocht nodig. Door te knipperen met je ogen wordt dat traanvocht dunnetjes en gelijkmatig over het oog verdeeld. Dat noemen we de traanfilm; het zorgt voor bescherming en houdt het oog glad en nat.
De geslachtshormonen oestrogeen en progesteron beïnvloeden de conditie van de slijmvliezen in het lichaam en daarmee de productie van alle onderdelen van de traanfilm, inclusief het traanvocht. Als de hormoonspiegels tijdens de overgang schommelen en dalen, kan dat leiden tot droge, pijnlijke en/of geïrriteerde ogen, wazig zicht en moeite met scherpstellen.
Bovendien wordt gedacht dat oestrogeen een rol speelt bij de elasticiteit van het hoornvlies. Dat is bepalend voor de manier waarop het licht in je ogen valt. Als oestrogeen afneemt, kan het zijn dat je zicht vertroebeld of je andere veranderingen opmerkt in hoe goed je kunt zien.
Tenslotte verhoogt tijdens de overgang het risico op ontstoken oogleden (blefaritis) of oogeczeem. De randen van je oogleden kunnen door een schommelende hormoonhuishouding sneller ontstoken raken. Oestrogeen is immers essentieel voor de collageenproductie in je lijf, wat o.a. zorgt voor een gehydrateerde en sterke huid. Hoe minder collageen, hoe eerder je huid uitdroogt, wat je kunt merken aan de dunne, gevoelige huid rondom je ogen. Je ogen of oogranden kunnen rood zijn, branden, plakkerig zijn, overmatig tranen, gevoeliger zijn voor licht of oncomfortabel aanvoelen.
Andere oorzaken
Naast de hormonale veranderingen tijdens de overgang kan ook ouderdom een rol spelen bij slecht zicht en andere oogklachten. Daarnaast kunnen medicatie, allergieën en huidziekten (zoals eczeem) en het gebruik van lenzen je ooggezondheid beïnvloeden. Ook kan een schildklieraandoening (de ziekte van Graves) troebel zicht, droge of tranende ogen, roodheid, pijn, dubbel zien of andere oogklachten veroorzaken.
Wat kun je merken aan je ogen?
- Droog oogoppervlakte
- Brandend of stekend gevoel
- Rode ogen
- Wazig zicht
- Slijmafscheiding
- Tranende ogen (als reactie op de droogte of irritatie), die weer tot extra droogheid leiden.
Slijmvliezen komen overigens niet alleen in je ogen voor, maar ook in je mond, neus, keel, longen en vagina. Ook die kunnen dus droger worden tijdens de overgang. Meer over vaginale droogheid.
Wat kun je zelf doen?
- Behand droge ogen met oogdruppels of kunsttranen. Hoewel het een tijdelijke oplossing is, bieden ze snel verlichting. Daarnaast is het verstandig om je ogen te laten testen als je merkt dat je zicht is verminderd.
- Eet gezond en gevarieerd. Uit onderzoek blijkt dat met name zeaxanthine & luteïne, omega 3, vitamine C, E en zink goed zijn voor de ogen. Dat vind je o.a. in fruit, groene bladgroenten, broccoli, zoete aardappel, noten en zaden.
- Drink voldoende water. Water en kruidenthee hydrateren je lichaam. Beperk daarnaast je alcoholgebruik, omdat dat juist voor meer uitdroging kan zorgen.
- Zorg voor voldoende omega 3. Hoewel er nog niet voldoende onderzoek naar is gedaan, wordt van een goede verhouding tussen omega 3 en omega 6 gedacht dat het de ooggezondheid ten goede komt. Te veel omega 6 (met name door het gebruik van plantaardige olieën) in je cellen maakt je cellen minder flexibel, waardoor ze hun werk minder goed kunnen uitvoeren. Focus dus op een dieet rijk aan omega 3 (o.a. uit vette vis, lijnzaad en noten) of overweeg een omega 3-supplement.
- Vermijd droge omgevingen. Zorg voor voldoende frisse lucht in huis (een luchtbevochtiger kan helpen) en vermijd de airco, föhn en een hoge verwarming om extra droogte te voorkomen. Ook de droge lucht van de wind kan je ogen irriteren en uitdrogen. Het kan helpen om je ogen te beschermen met een goede zonnebril.
- Stop met roken. Van roken is bekend dat het je oogklachten kan verergeren. Nicotine en andere chemicaliën in sigaretten of vapes kunnen wazig zicht veroorzaken, je ogen droger maken en je ogen irriteren.
Supplementen die jou kunnen ondersteunen
Gezonde keuzes zijn tijdens de overgang extra belangrijk. Focus je op genoeg beweging, een evenwichtig dieet en voldoende ontspanning. Voedingssupplementen kunnen jouw gezonde leefstijl ondersteunen.
Welke behandelingen kunnen helpen?
De behandeling van droge ogen is afhankelijk van de oorzaak en ernst van de klachten. Droge ogen kunnen mogelijk verlicht worden met oogdruppels of kunsttranen. Ook helpt het om goed voor je ogen te zorgen door gezond te eten en droge omgevingen te vermijden. Raadpleeg een arts voor verder onderzoek.
Kan hormoontherapie helpen?
Hormoontherapie (HST) is een behandeling die het natuurlijke verlies van bepaalde hormonen tijdens de overgang tijdelijk aanvult. Het kan helpen bij het verlichten van hevige klachten, zoals opvliegers, een slechte nachtrust, vaginale droogheid en mentale klachten. Veel vrouwen ervaren het als een opluchting. Heb je naast droge ogen ook last van andere overgangsklachten? Dan is hormoontherapie mogelijk een optie voor jou.
Supplementen bij droge ogen
Vitamines en mineralen zijn belangrijk voor een goede gezondheid. Supplementen kunnen een fijne ondersteuning zijn, denk hierbij aan zink, vitamine C of omega 3.
Bronnen
- Peck T, Olsakovsky L, Aggarwal S. (2017). Dry Eye Syndrome in Menopause and Perimenopausal Age Group. PMID: 28706404.
- Garcia-Alfaro P, Garcia S, Rodriguez I, Vergés C. (2021). Dry eye disease symptoms and quality of life in perimenopausal and postmenopausal women. PMID: 33283560.
- Versura P, Campos EC. (2005). Menopause and dry eye. A possible relationship. PMID: 16019376.
- American Optometric Association. Diet and Nutrition - Adding powerful antioxidants to your diet can improve your eye health. https://www.aoa.org/healthy-eyes/caring-for-your-eyes/diet-and-nutrition?sso=y
Een relaxte overgang begint hier
Krijg de tools die je nodig hebt om relaxter door de overgang te gaan en je lichaam beter te begrijpen. Met tips en inzichten van experts en herkenbare verhalen van andere vrouwen. Press play, not pause.
Tips en advies
Je hormonen tijdens de overgang: wat gebeurt er precies in je lijf?
Tijdens de overgang verandert er veel in je lijf. Het is een transitiefase van een vruchtbare periode in je leven naar een onvruchtbare periode. Voor de voortplanting had je lichaam genoeg oestrogeen en progesteron nodig, maar deze hoeveelheid neemt in de overgang af. Je hebt de geslachtshormonen nog steeds nodig voor andere processen in je lijf, maar in mindere mate. En daar heeft de natuur een mooie oplossing voor.
Hou van je hart: verlaag het risico op hart- en vaatziekten tijdens de overgang
Een onderschatte uitdaging tijdens de overgang.
Wies: “Hoe meer je weet, hoe makkelijker de overgang wordt.”
Een slimme meid is op haar overgang voorbereid.
FAQ
Hoe zorg ik goed voor mijn ogen?
Over het algemeen helpt het om gezond en gevarieerd te eten, voldoende water te drinken en genoeg te bewegen. Probeer daarnaast te stoppen met roken en vermijd droge omgevingen en alcohol. Draag een zonnebril om schade van de zon te voorkomen. Ook tijdens het sporten kan een goede bril helpen oogklachten te voorkomen. Kijk je veel naar een scherm? Kijk dan regelmatig in de verte en neem genoeg pauzes.
Kun je wazig zien door stress?
Uit onderzoek blijkt dat je ogen veranderingen kunnen ondergaan als je chronisch wordt blootgesteld aan stress. Maakt je lichaam veel cortisol en adrenaline (stresshormonen) aan, dan kan dat leiden tot wazig zicht, gevoeligheid voor licht en andere oogklachten. Vaak zijn de effecten ervan tijdelijk, maar het kan ook je bestaande klachten verergeren.
