Prikkelbaarheid en de overgang

Prikkelbare gevoelens kunnen worden veroorzaakt of versterkt door hormonale schommelingen. Zowel oestrogeen als progesteron hebben namelijk een belangrijke functie als het aankomt op je humeur.  

Zo blijkt uit wetenschappelijke onderzoeken dat oestrogeen sterk betrokken is bij de regulatie van stemming en gedrag. Oestrogeen heeft invloed op de gelukshormonen serotonine en dopamine. Als tijdens de overgang de oestrogeenspiegel begint te schommelen, kunnen die gelukshormonen dus mee schommelen.  

Ook van de afname van progesteron is bekend dat het bij de emotionele rollercoaster betrokken is. Progesteron heeft een rustgevende werking op je lijf. Als de hoeveelheid progesteron in de overgang afneemt, voel je je dus eerder onrustig of gespannen.  

Net zoals hormoonschommelingen tijdens je cyclus je stemming kan beïnvloeden, is dat tijdens de overgang niet anders. Het hormonale evenwicht verdwijnt tijdelijk, waardoor jij je prikkelbaar, ontevreden en boos kunt voelen. 

Ook andere overgangsklachten kunnen invloed hebben op hoe je je voelt. We hoeven je vast niet te vertellen dat opvliegers, nachtzweten en/of een slechte nachtrust effect hebben op je humeur. Daarnaast ben je in de overgang gevoeliger voor stress, waardoor je sneller prikkelbaar bent en kortaf reageert, ook als dat niet je bedoeling is. 

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Hormoonschommelingen kunnen je overvallen met emoties en je eerst zo goede stemming doen wankelen. Zo erg dat je jezelf soms niet herkent in wat je voelt of hoe je je gedraagt. Misschien ervaar je enkele van de volgende kenmerken: 

• Je bent chagrijnig 
• Je reageert kortaf of snauwt 
• Je raakt om kleine dingen gepikeerd 
• Je hebt woedeaanvallen 
• Je voelt je gespannen of zenuwachtig 
• Je hebt een ontevreden gevoel 
• Je voelt je onzeker 
• Je hebt huilbuien 

Je humeur kan ook in één seconde omslaan. Dan spreken we van stemmingswisselingen. 

Hormonen kunnen je humeur maken of kraken. Met name in de overgang. Besef dat je absoluut niet de enige bent met die prikkelbare, geïrriteerde en soms onhandelbare gevoelens. In de perimenopauze zegt 70 procent van de vrouwen hier last van te hebben. Soms ook al voordat het menstruatiepatroon überhaupt verandert.  

Wellicht link je jouw emoties en gevoelens niet zo één, twee, drie aan de overgang, terwijl die wel de oorzaak kan zijn. Dat is goed om te weten, want ook de huisarts legt die link niet altijd als eerste. Bespreek of de overgang een rol kan spelen, zodat je de juiste behandeling krijgt. 

Een opluchting: de kans is groot dat je je na de menopauze weer beter en stabieler voelt. De lagere oestrogeen- en progesteronspiegels vinden een nieuw evenwicht en ook je humeur knapt daar langzaamaan van op. 

Soms is de achtbaan van gevoelens zo sterk dat je je neerslachtig of somber voelt. Zo blijkt uit verschillende onderzoeken dat sombere gevoelens en angst vaker voorkomen bij vrouwen in de overgang. Als je nog nooit eerder sombere gevoelens hebt gehad, is de kans groot dat de hormonen (of beter gezegd: het ontbreken daarvan) de oorzaak zijn. Antidepressiva zal daarom niet altijd de gewenste resultaten geven, bijvoorbeeld als de hormonale disbalans wordt veroorzaakt door een traag werkende schildklier of de overgang. 

Boze en geïrriteerde gevoelens zijn allesbehalve prettig. Zeker als het je op werk of thuis in de weg zit. Deze tips helpen je om beter in je vel te zitten: 

• Doe ontspanningsoefeningen. Of dit nu mindfulness, een ademhalingsoefening of een meer actieve vorm van ontspanning (wandelen, yoga, lezen, etc.) is, dat maakt niet uit. Pak vaker je rust om stress en gespannen gevoelens te verminderen. 

• Voed je microbioom en stabiliseer je bloedsuikerspiegel. Een gezonde darmflora en stabiele bloedsuikerspiegel ondersteunen een goed humeur. Kies voor minder koolhydraten en voldoende vezels. Eet normale porties om pieken te voorkomen, maar ook regelmatig genoeg om dips te voorkomen. Let op dat je genoeg vitamines, mineralen (500 gram groente en fruit per dag) en omega 3 binnenkrijgt (supplementen kunnen eventueel ondersteunen). Een lage bloedsuikerspiegel (honger, duizelig, zweten, nerveus) kan je prikkelbaar maken.  

• Praat over je gevoelens. Krop je gevoelens niet op. Het lucht op om te praten over hoe je je voelt (bijvoorbeeld met vrienden, je partner of vrouwen die hetzelfde meemaken) en tegelijkertijd schept het duidelijkheid voor de mensen om je heen. Als ze weten waar je doorheen gaat, begrijpen ze waarom je soms anders kunt reageren. 

• Hormoontherapie kan helpen bij hevige mentale klachten. Overleg met je arts of dit voor jou kan werken.