Hoogwaardige supplementen Wetenschappelijke informatie Praktische adviezen van experts
Angst en paniek

Angst & paniek en de overgang

Bekruipt je plotseling een nerveus of paniekerig gevoel? Of voel je je angstig, zonder duidelijke reden? Weet dan dat je niet alleen bent. Als je door de overgang gaat, loop je een groter risico op mentale klachten. De schommelingen in je hormoonhuishouding maken je vatbaarder voor emotionele onrust en zelfs paniekaanvallen. Wat gebeurt er precies in je lichaam? En belangrijker nog: hoe vind je jouw rust weer terug?

Ik voelde me soms zo paniekerig, alsof ik elk moment kon gaan huilen of wegrennen. Alles leek me te overvallen. - Marlène (47 jaar)

Niet iedereen krijgt te maken met angstige gevoelens en paniek(aanvallen) tijdens de overgang. Onderzoek wijst uit dat 10 tot 25 procent van de vrouwen hier last van heeft. Ook blijkt dat vrouwen meer spanning en angst ervaren als ze hevigere klachten van de overgang hebben. 

Tijdens de perimenopauze, als de hormoonspiegels sterk schommelen, komen deze gevoelens het meest voor. Soms onverwacht en zonder duidelijke oorzaak. Hoe dichter je bij de menopauze komt, hoe verder jouw oestrogeenspiegel daalt en daarmee de aanmaak van serotonine.  

Wat gebeurt er in je lichaam?

Door de sterke hormonale veranderingen tijdens de overgang kunnen sommige vrouwen vatbaarder zijn voor mentale onrust, angst en paniekaanvallen. Met name de daling van oestrogeen en progesteron en de veranderingen in cortisol spelen hierbij een belangrijke rol.  

De fluctuerende oestrogeenspiegel beïnvloedt mogelijk de werking van de gelukshormonen serotonine en dopamine in je brein, waardoor je je angstig, somber of gespannen kunt voelen. Daarnaast speel de afnemende progesteronspiegel een rol. Progesteron heeft een kalmerende en rustgevende werking op het zenuwstelsel. Als de balans verstoort raakt, kunnen gevoelens van angst of onrust toenemen. Dat kan zich uiten in een constant nerveus gevoel, paniekaanvallen of ongegronde angsten, zoals hypochondrie (bang zijn dat je een ziekte of aandoening hebt).  

Bovendien kan bij het cortisolniveau in het lichaam tijdens de overgang toenemen. Daardoor kun je je meer gespannen voelen, wat allerlei overgangsklachten kan verergeren en paniek en angstgevoelens kan voeden, ook zonder dat daar een directe oorzaak voor is. 

Andere oorzaken

Hormoonschommelingen tijdens de overgang kunnen een rol spelen bij je mentale klachten en stemmingswisselingen, maar het hoeft niet de (enige) oorzaak te zijn. Ook andere symptomen van de overgang, zoals (nachtelijke) opvliegers, slaapproblemen en vermoeidheid, kunnen je emotionele welzijn beïnvloeden. 

Bovendien is de kans groot dat er in deze fase van je leven veel verandert, denk aan kinderen die in de puberteit zitten, de zorg voor je ouders, nieuwe stappen in je carrière, veranderingen in je relatie en/of een lichaam dat verandert en ouder wordt. Al die levensomstandigheden laten je niet koud, waardoor je sneller je ‘max’ bereikt en onrustig wordt. Dit emotionele aspect wordt soms onderschat, maar speelt een grote rol bij hoe je je voelt. 

Welke mentale klachten kun je tijdens de overgang ervaren?
Wat kun je zelf doen?

Er zijn verschillende manieren om gevoelens van angst en paniek te verminderen en je emotionele welzijn te verbeteren. 

  • Zoek meer ontspanning. Als je veel stress hebt, geven je bijnieren de voorkeur aan de aanmaak van het stresshormoon cortisol boven het geslachtshormoon progesteron. Zo ontstaat er een soort vicieuze cirkel: je hebt stress, je maakt meer cortisol en minder progesteron aan en de stress neemt toe. Doorbreek de cirkel door dagelijks ontspanmomenten in te lassen, je hebt het in deze fase van je leven nu eenmaal nodig. Doe dit op een manier die bij je past, of dit nu met ademhalingsoefeningen, yoga, lezen of wandelen is. 
  • Beweeg voldoende. Door de afgifte van neurotransmitters en endorfines heeft lichaamsbeweging direct een positieve invloed op je stemming kan je onrust, angst en paniek tegengaan. 
  • Stabiliseer je bloedsuikerspiegel. Dat doe je door de hoeveelheid snelle koolhydraten (wit brood, koek, cake, etc.) die je eet te minimaliseren. Een bloedsuikerspiegel die steeds piekt en daalt, heeft invloed op je humeur en kan je onrustig maken. 
  • Eet voeding rijk aan vezels. Er is steeds meer bekend over de connectie tussen de darmen en de hersenen en inmiddels weten we dat een gevarieerd microbioom (de verzameling van micro-organismen, zoals bacteriën en schimmels die in je darmen leven) een gunstig effect heeft op je stemming. Eet zo gevarieerd mogelijk (groente en fruit in alle kleuren van de regenboog). Voedingsmiddelen rijk aan vezels (groenten, fruit, volle granen, noten en peulvruchten) bevorderen de groei van gezonde darmbacteriën. Ook prebiotica en probiotica ondersteunen een gezonde darmflora. 
  • Eet voldoende eiwitten. Haal voldoende eiwitten uit vlees, vis, pitten/zaden, eieren en peulvruchten. De neurotransmitters dopamine en serotonine worden hiervan gemaakt, wat zo bijdraagt aan een meer opgewekte stemming. Gemiddeld heb je 0,83 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag nodig. Weeg je 75 kilo, dan wil je dus 62 gram eiwit per dag eten. 
  • Slaap voldoende. Een slechte nachtrust kan gevoelens van angst verergeren. Probeer een goed slaapritme aan te houden. Vermijd cafeïne, alcohol en schermen vlak voor het slapengaan en zorg voor een rustige, donkere slaapomgeving.  
  • Minder of stop met cafeïne en alcohol. Zowel cafeïne als alcohol hebben invloed op je zenuwstelsel en kunnen angstige gevoelens versterken.  
  • Praat erover. Het lucht vaak op om je zorgen met vrienden, familie of een professional te delen. Therapie kan je helpen om gevoelens van angst beter te begrijpen en ermee om te gaan. Er zijn verschillende vormen van therapie, dus kies een vorm die bij je past. 
  • Zorg voor voldoende vitamine D. Vitamine D ondersteunt de aanmaak van serotonine, wat helpt bij het reguleren van je stemming en stressniveau. Een tekort kan bijdragen aan stemmingswisselingen, angst en paniek. 

Supplementen bij mentale onrust

Supplementen zoals magnesium, vitamine B en omega-3-vetzuren kunnen je lichaam ondersteunen tijdens periodes van hormonale veranderingen en zo helpen om je emoties in balans te houden.

Welke behandelingen kunnen helpen?

Hormoontherapie wordt door artsen aangeraden om verschillende overgangsklachten te verlichten, waaronder hevige mentale klachten. Bij milde klachten en tekorten kunnen supplementen je gezondheid positief ondersteunen en zo specifieke klachten aanpakken.

Supplementen

Je kunt je mentale stabiliteit met verschillende supplementen ondersteunen. Solgar® Ultimate Calm Night heeft dankzij de kruiden valeriaan, passiebloem en hop een rustgevende werking, ondersteunt de nachtrust en draagt bij aan een hogere stresstolerantie*. MenoPrime heeft door de toevoeging van saffraan extract een rustgevende en opbeurende werking en ondersteunt bij stemmingswisselingen en prikkelbaarheid*. Ook een multivitaminen- en mineralencomplex kan een uitkomst zijn. 

*Gezondheidsclaim(s) in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie. 

Kan hormoontherapie helpen?

Mentale onrust kan een gevolg zijn van hormoonschommelingen. Toch wordt de overgang niet altijd herkent als boosdoener, maar als je mentale klachten (mede) door de overgang komen, kan hormoontherapie je klachten wellicht verhelpen. HST is een behandeling die de tekorten in je hormoonhuishouding tijdelijk aanvult. Opvliegers, slaapproblemen en mentale klachten kunnen daardoor verminderen. Onderzoek je opties, misschien is het iets voor jou.

Bronnen
  • NHS. (2023). Panic disorder. https://www.nhs.uk/mental-health/conditions/panic-disorder/ 
  • Casseb GAS, Kaster MP, Rodrigues ALS. (2019). Potential Role of Vitamin D for the Management of Depression and Anxiety. PMID: 31093951. 
  • Grigolon RB, Ceolin G, Deng Y, Bambokian A, Koning E, Fabe J, Lima M, Gerchman F, Soares CN, Brietzke E, Gomes FA. (2023). Effects of nutritional interventions on the severity of depressive and anxiety symptoms of women in the menopausal transition and menopause: a systematic review, meta-analysis, and meta-regression. PMID: 36576445. 
  • Martín-Rodríguez A, Gostian-Ropotin LA, Beltrán-Velasco AI, Belando-Pedreño N, Simón JA, López-Mora C, Navarro-Jiménez E, Tornero-Aguilera JF, Clemente-Suárez VJ. (2024). Sporting Mind: The Interplay of Physical Activity and Psychological Health. Sports. PMID: 38275986. 
  • Utian WH. (2005). Psychosocial and socioeconomic burden of vasomotor symptoms in menopause: a comprehensive review. PMID: 16083502. 

Tips en advies

FAQ

Waarom ben ik plotseling zo angstig tijdens de overgang?

Hormonen zoals oestrogeen, progesteron en cortisol spelen een belangrijke rol in hoe je je voelt. Tijdens de overgang schommelen deze hormonen, wat kan leiden tot angstgevoelens en paniek.

Hoe kom ik van mijn paniekaanvallen af?

Paniek of angst is een natuurlijke reactie van je lijf, maar als een paniekaanval je uit het niets overvalt, is dat heel vervelend. Het helpt om ontspanningsoefeningen te doen, zoals mindfulness. Ook lichaamsbeweging en een gezond slaapritme kunnen bijdragen aan het verminderen van paniek. Heb je nu een paniekaanval? Ga rustig zitten, let op je adem en denk aan positieve en rustgevende dingen. Ook de 333-oefening kan helpen: benoem drie dingen die je ziet, drie dingen die je hoort en beweeg rustig drie lichaamsdelen.

Kan hormoontherapie helpen bij mentale klachten in de overgang?

Hormoontherapie wordt door artsen aangeraden om verschillende overgangsklachten te verlichten. Het is de beste keus bij opvliegers en nachtzweten en helpt daarnaast bij vaginale klachten, een verstoorde nachtrust, (het voorkomen van) botontkalking en mentale klachten (zoals paniek, angst, stemmingswisselingen en onrust). Lees meer over hormoontherapie.

Beoordeeld door
Erianys Osepa, Medisch adviseur
nog steeds geldig
Why pause? Press play!