Jezelf niet meer zijn en de overgang
Tijdens de overgang raakt het fijne samenspel van je hormonen uit evenwicht. En als de hormonen flink op en neer gaan, kunnen er naast lichamelijke klachten ook psychische klachten optreden. Zo kan het dat je emotioneel bent, soms heftig reageert en je jezelf niet meer herkent. Kortom: je zit niet lekker in je vel en voelt je vervreemd van jezelf. Ligt het aan de hormoonschommelingen? En wat kun je doen om je emotionele welzijn te ondersteunen?
Ik ben veranderd: Ik trek me nu minder aan van de mening van anderen. Ben ik onverschillig geworden of is dat normaal? - Sandra (48)
Veranderingen in gedrag en emoties zijn niet ongewoon tijdens de overgang. Zo toont onderzoek aan dat 40 procent zich somber voelt en geven veel vrouwen aan vaak onrustig of opgejaagd te zijn. Hoe lang dit aanhoudt, verschilt van mens tot mens. Vaak zien we dat vrouwen meerdere jaren met emotionele schommelingen en onbestemde gevoelens rondlopen, omdat de hormonale veranderingen in het lichaam simpelweg tijd vergen. Na de menopauze vinden de lagere hormoonspiegels een nieuw evenwicht, waardoor overgangsklachten vaak verminderen of totaal verdwijnen, zo ook de emotionele achtbaan.
Het kan helpen om je klachten vanuit een ander perspectief te bekijken: je lichaam herinnert je eraan goed voor jezelf te zorgen. Plotseling het gevoel hebben dat je geen zin hebt om voor anderen te zorgen (omdat het zorghormoon oxyticine afneemt), is misschien wel precies wat je nodig hebt in deze fase. Het is tijd om aan jezelf te denken en naar je lichaam te luisteren. Zie het als een fase voor reflectie en persoonlijke ontwikkeling.
Wat gebeurt er in je lichaam?
Tijdens de overgang neemt het hormoon oxytocine af. Oxytocine wordt ook wel het zorghormoon genoemd en wordt onder andere vrijgegeven bij sociale interacties. Het beïnvloedt in grote mate je gedrag tegenover bijvoorbeeld je kinderen of je partner. Tijdens de overgang heb je dus minder behoefte om voor anderen te zorgen en kun je plots genoeg hebben van al het zorgen dat de afgelopen jaren zo natuurlijk voelde. Puur vanwege het afnemende oxytocinegehalte.
Daarnaast leidt de afname van oestrogeen en progesteron tijdens de overgang tot nieuwe verbindingen in de hersenen. Hierdoor kunnen je gedachten, emoties, interesses en stemming veranderen. Ook kunnen de schommelingen tussen de geslachtshormonen leiden tot stemmingswisselingen. Het gevoel dat je niet meer jezelf bent, heeft dus een logische reden en hoeft je niet te verontrusten.
Andere oorzaken
Naast hormoonschommelingen kunnen ook andere (overgangs)klachten ervoor zorgen dat je emotioneel bent of je niet helemaal jezelf voelt. Denk aan een slechte nachtrust, moodswings of een gebrek aan energie.
Als je moe bent, zijn je cognitieve vaardigheden vaak aangetast. Hierdoor kun je moeite hebben om emoties adequaat te reguleren en te reageren op emotionele prikkels. Je wordt prikkelbaarder, bent sneller gefrustreerd en voelt je eerder overweldigd. En door alle psychische veranderingen kunnen ook onverwerkte emoties en trauma's naar boven komen. Dit kan ertoe leiden dat je jezelf niet meer herkent en emotioneler bent dan eerst.
Bovendien hebben sommige vrouwen moeite met het accepteren dat hun vruchtbaarheid ten einde loopt. Studies tonen aan dat vrouwen die de overgang als negatief ervaren meer klachten hebben. Wat precies de oorzaak en het gevolg is weten we nog niet precies, maar ook dit kan leiden tot een gevoel van vervreemding, omdat je zelfbeeld wankelt.
Tenslotte kunnen medicatie, stress of onderliggende aandoeningen effect hebben op je emotionele stabiliteit.
Wat kun je zelf doen?
Veel vrouwen hebben de neiging om in deze fase te overcompenseren. Ze onderdrukken hun gevoelens en blijven voor anderen zorgen. Probeer dit te vermijden. Je mag je op jezelf focussen. Deze tips kunnen je helpen je emotionele welzijn te herstellen:
- Zie de overgang als een nieuw begin. De overgang kan een kans zijn om jezelf te vinden. Je kunt dingen loslaten die niet meer goed voor je zijn en een nieuwe levensweg vinden.
- Praat over gevoelens. Het helpt om openlijk te praten over alles wat er in je omgaat. Het lucht op. Laat anderen, zoals je partner of kinderen, weten dat je in een fase zit waarin je op jezelf wilt focussen. Door je ervaringen met anderen te delen, kun je begrip en steun vinden.
- Las voldoende tijd voor ontspanning in. Voldoende en kwalitatief goede slaap is hierin de basis. Probeer daarnaast ontspanningstechnieken uit, zoals meditatie, ademhalingsoefeningen, yoga of mindfulness. Onderzoek heeft aangetoond dat het helpt om stress te verminderen en beter om te gaan met alle veranderingen in de overgang.
- Beweeg dagelijks. Regelmatige lichaamsbeweging bevordert de afgifte van endorfines, ook wel bekend als gelukshormonen. Ook verlaagt het het cortisolniveau (het stresshormoon), waardoor je je kalmer voelt en lekkerder in je vel zit.
- Probeer een positieve instelling te behouden. Focus je op de dingen waar je dankbaar voor bent. Dankbaarheid is een van de meest krachtige technieken om je emotionele welzijn te verbeteren, wijst onderzoek keer op keer uit.
Ondersteun je emotionele welzijn
Onderzoek toont aan dat bepaalde voedingstoffen effect kunnen hebben op je emotionele balans. Denk aan rhodiola, vitamine D en saffraan.
Welke behandelingen kunnen helpen?
Dat je niet met vervelende gevoelens hoeft rond te blijven lopen, moge duidelijk zijn. Je kunt de aanpassingen in je leefstijl ondersteunen met supplementen. Heb je naast je mentale klachten ook andere overgangsklachten die jou in je dagelijks leven in de weg zitten? Dan kan hormoonsubstitutietherapie (HST) wellicht helpen.
Supplementen bij emotionele klachten
Je kunt je emotionele welzijn tijdens de overgang ondersteunen met supplementen, denk aan magnesium, saffraan en ashwagandha. Als je spanning en stemmingswisselingen hebt, kan Solgar® Ultimate Calm je bijvoorbeeld op een natuurlijke manier meer rust en weerbaarheid brengen*. Ook magnesium kan helpen als je down of lusteloos bent of je gevoelswereld op z’n kop staat. *
*Gezondheidsclaim(s) in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.
Kan hormoontherapie helpen?
Bij mentale klachten kan hormoontherapie mogelijk helpen je wat meer tot rust te brengen. Met HST worden bepaalde hormonen tijdelijk aangevuld, om zo het effect van de hormoonschommelingen wat af te zwakken. De behandeling is de eerste keus bij opvliegers en nachtzweten, maar kan ook helpen als je slecht slaapt of last hebt van een droge vagina. Ook mentale klachten kunnen erdoor verminderen. Hormoontherapie is mogelijk een optie voor je als je naast de mentale klachten ook andere (hevige) symptomen van de overgang ervaart.
Bronnen
- Gebretatyos, H., Ghirmai, L., Amanuel, S., Gebreyohannes, G., Tsighe, Z., & Tesfamariam, E. H. (2020). Effect of health education on knowledge and attitude of menopause among middle-age teachers. BMC women's health, 20(1), 232. https://bmcwomenshealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12905-020-01095-2
- Liu, N., Yang, H., Han, L., & Ma, M. (2022). Oxytocin in Women's Health and Disease. Frontiers in endocrinology, 13, 786271. https://www.dovepress.com/spotlight-on-the-gut-microbiome-in-menopause-current-insights-peer-reviewed-fulltext-article-IJWH
- Hogervorst, E., Craig, J., & O'Donnell, E. (2022). Cognition and mental health in menopause: A review. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 81, 69-84. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1521693421001644?via%3Dihub
Een relaxte overgang begint hier
Krijg de tools die je nodig hebt om relaxter door de overgang te gaan en je lichaam beter te begrijpen. Met tips en inzichten van experts en herkenbare verhalen van andere vrouwen. Press play, not pause.
Tips en advies
Hoe ga je het gesprek aan met je (huis)arts over je klachten en hormoontherapie?
Het gesprek met de arts is een belangrijke stap richting het verlichten van je overgangsklachten. Wat is belangrijk en hoe kom je beslagen ten ijs?
Wies: “Ik kan het niet hard genoeg roepen, maar gezond leven is zó belangrijk.”
Gezond leven is altijd belangrijk, maar helemáál tijdens de overgang.
Last van opvliegers tijdens de overgang? Dit kun je zelf doen
Acht op de tien vrouwen in de overgang ervaart opvliegers. Wat is ons advies?
FAQ
Is het normaal dat ik me plotseling emotioneler voel dan voorheen?
Het is normaal dat de intensiteit van emoties toeneemt tijdens de overgang. Dit komt voornamelijk door hormonale veranderingen in het lichaam, met name de afname van oestrogeen en progesteron spelen een rol. Beide hormonen beïnvloeden je stemming. Ook de afname van het zorghormoon oxyticine speelt een rol.
