Hoe beïnvloedt de anticonceptiepil de overgang en je klachten? Een arts legt uit

Veel vrouwen slikken de anticonceptiepil om een zwangerschap te voorkomen. Ook tijdens de overgang. Maar de pil kan overgangsklachten maskeren, waardoor je lastig kunt vaststellen of je in de overgang zit of de menopauze (je laatste menstruatie) al hebt gehad. Hormoontherapie kan een betere optie zijn. Wat wil je weten over de wisselwerking tussen de pil en de overgang? Arts Jael Loefstop legt uit.

Wat is het effect van de pil op de overgang?

De overgang is een natuurlijk proces tijdens het leven van de vrouw waarin de menstruatiecyclus stopt. De gemiddelde leeftijd waarop dat gebeurt, is 51 jaar. Voor 80 procent van de vrouwen gaat deze levensfase gepaard met een breed scala aan klachten, denk aan opvliegers, stemmingswisselingen en slapeloosheid, die worden veroorzaakt door hormoomschommelingen.  

De anticonceptiepil bevat synthetische hormonen, ethinyl-estradiol (oestrogeen) en/of een progestativum (progestageen), die de natuurlijk hormoonhuishouding van een vrouw beïnvloeden. Door deze hormonen kunstmatig te reguleren, onderdrukt de pil de eisprong, de menstruatie en hormonale klachten. Dit zorgt ervoor dat je niet zwanger raakt, maar hierdoor mis je mogelijk de signalen van de overgang en weet je niet of je cyclus verandert of al is gestopt. Je blijft maandelijkse bloedingen hebben, veroorzaakt door de hormonen in de pil, niet je natuurlijke menstuatie.

Waarom wil je de pil (niet) gebruiken?

Als je aan de pil (of een andere vorm van hormonale anticonceptie zit, menstrueer je dus nog elke maand. De hormonen in de pil wekken een kunstmatige bloeding op. Je weet daardoor dus niet of je cyclus verandert of al is gestopt. Ook maskeert de pil klachten die je eventueel door de hormoonschommelingen van de overgang zou merken. 

Sommige artsen raden vrouwen aan om rond hun 51ste te stoppen met het slikken van de pil om te kijken of je nog ongesteld wordt. Na je 52ste is anticonceptie volgens de richtlijnen van het Nederlands Huisartsen Genootschap niet meer nodig.  

Er zijn ook artsen die aanraden om eerder te stoppen met het gebruik van de anticonceptiepil en over te stappen op een hormoonvrije vorm van anticonceptie. Dit omdat de risico’s die de pil met zich meebrengt, toenemen naarmate je ouder wordt. Dit zijn de risico’s van het slikken van de pil na je 50ste: 

• Iets verhoogd risico op trombose 
• Iets verhoogd risico op een hoge bloeddruk 
• Iets verhoogd risico op hart- en vaatziekten 
• Iets verhoogd risico op borstkanker 

Hormoontherapie bij overgangsklachten?

Hormoonsubstitutietherapie (HST) is een behandeling die de tekorten in je hormoonhuishouding tijdens de overgang tijdelijk aanvult. Het is speciaal ontwikkeld voor vrouwen die klachten hebben door de hormoonschommelingen van de overgang, zoals opvliegers of een verstoorde nachtrust.  

Hormoontherapie is dus geen alternatief voor de pil als het gaat om anticonceptie, maar het is wel vaak de eerste keus behandeling om overgangsklachten te verminderen. Dat komt doordat het een lagere dosering hormonen heeft dan de pil.  

Er zijn verschillende vormen van oestrogeen en progesteron die je in hormoontherapie kunt aantreffen: bio-identieke en synthetische hormonen. Of de behandeling iets voor je is en in welke vorm, is afhankelijk van jouw persoonlijke situatie en behoeften.  

Let wel: omdat hormoontherapie dus geen anticonceptiemiddel is, blijft een hormoonvrije vorm van anticonceptie wel belangrijk als je niet zwanger wilt worden en nog wel menstrueert. 

Is hormoontherapie iets voor jou?

Hormoontherapie heeft een lagere dosering hormonen dan de pil en kan overgangsklachten effectief verlichten. Het is daarom vaak een betere optie, omdat de risico’s van pilgebruik toenemen naarmate je ouder wordt.  

Meer over hormoontherapie

Welke hormoonvrije anticonceptie is er?

Voorop staat: wil je niet zwanger worden en menstrueer je nog of is je laatste menstruatie nog geen jaar geleden? Dan is een vorm van anticonceptie nodig, omdat er nog een kleine kans bestaat dat je zwanger raakt. Welke hormoonvrije opties of voorbehoudsmiddelen kun je dan gebruiken? 

• Mannencondoom 
• Vrouwencondoom 
• Koperspiraal 
• Pessarium (siliconen kapje) en zaaddodende gel 
• Sterilisatie 
• Temperatuur meten 

Maak een weloverwogen beslissing

Omdat de anticonceptiepil overgangsklachten onderdrukt, kan het dat je je niet bewust bent van bepaalde disbalansen in je lichaam als gevolg van de hormoonschommelingen. Het is het goed om te weten welke opties je hebt om overgangsklachten te bestrijden, want de anticonceptiepil is niet altijd de beste keuze. Hormoonsubstitutietherapie (HST) kan dan een uitkomst zijn, maar er bestaan ook hormoonvrije behandelingen. Daarnaast geven vrouwen aan dat klachten afnemen door het gebruik van bepaalde supplementen, zoals omega 3, magnesium of Solgar® MenoPrime.

Wat je ook kiest, voorop staat dat je goed geïnformeerd wilt zijn over de opties die je hebt en het beste passen bij jouw situatie. Iedere vrouw is immers anders en er is geen one-size-fits-all oplossing. Overleg daarom met een arts of je de anticonceptiepil beter wel of niet kunt gebruiken tijdens de overgang. 

FAQ

Vertraagt de anticonceptiepil de menopauze?

Nee, de anticonceptiepil heeft geen invloed op wanneer je de menopauze bereikt. Doordat synthetische hormonen een kunstmatige menstruatie opwekken, is het wel mogelijk dat je niet weet dat je de menopauze al hebt bereikt. Op je 52ste kun je volgens de huisartsenrichtlijn stoppen met elke vorm van anticonceptie. De kans om zwanger te worden is dan nog heel klein.

Tips en advies