Blaasontsteking en de overgang

Een blaasontsteking ontstaat door bacteriën die (vaak via de huid of de anus) de urinebuis binnendringen en de binnenkant van de blaas infecteren. Omdat de urinebuis van de vrouw korter is dan die van de man (en bacteriën dus sneller in de urinewegen terecht kunnen komen), komt een blaasontsteking bij vrouwen vaker voor. 

In de overgang ben je door de afgenomen oestrogeenspiegels extra vatbaar voor blaasontstekingen. Met name na de menopauze. Oestrogeen houdt de weefsels en slijmvliezen in de vagina en plasbuis vochtig en de spieren sterk. Als het oestrogeen afneemt, worden de weefsels dunner, droger en minder zuur en de spieren van de urinewegen zwakker. Hierdoor kunnen bacteriën makkelijker via de vagina en plasbuis de blaas binnendringen. Met een infectie als gevolg. 

Daarnaast stimuleert een evenwichtige oestrogeenspiegel de balans van gezonde bacteriën in de vagina en de blaas. Deze bacteriën gaan ontstekingen tegen. Hoe minder oestrogeen je lichaam produceert, hoe minder gezonde bacteriën die je beschermen tegen infecties. 

Bovendien kan door de afname van oestrogeen de bekkenbodem verzakken. Oestrogeen stimuleert namelijk de aanmaak van collageen, wat belangrijk is voor een sterke bekkenbodemspier (en sterke spieren en gewrichten in het algemeen). Dalende oestrogeenspiegels zorgen dus voor minder collageenproductie, waardoor de bekkenbodem kan verzwakken en de blaas verzakt. Door de verzakking kun je je blaas niet meer goed leegplassen en ligt een ontsteking sneller op de loer. 

Veel vrouwen ervaren verschillende symptomen in de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Hoe weet je of je te maken hebt met een blaasontsteking? De veelvoorkomende kenmerken zijn: 

• Pijn of een branderig gevoel tijdens het plassen 
• Vaak moeten plassen 
• Aandrang om te plassen, ook als de blaas leeg is 
• Troebele of sterk ruikende urine 
• Bloed bij de urine 
• Druk of kramp in de lies of onderbuik 
• Koorts en/of nachtzweten 

Als vrouw heb je een vergrote kans op een blaasontsteking, met name als je je laatste menstruatie hebt gehad. In de perimenopauze komt herhaaldelijke blaasontsteking bij 36 procent van de vrouwen voor, dit loopt op tot 55 procent in de postmenopauze. De ervaring leert dat vrouwen boven de 65 jaar hier vaker mee te maken hebben.  

Als de oorzaak van de blaasontsteking ligt bij de afnemende oestrogeenspiegels, verzakte bekkenbodem en blaas, diabetes en/of verlies van gezonde bacteriën in de vaginale flora, is antibiotica niet altijd de meest duurzame oplossing. Antibiotica bestrijdt de ongewenste bacteriën, maar pakt niet de oorzaak van het probleem aan (en hoe vaker je antibiotica gebruikt, hoe minder goed het werkt). Een volgende ontsteking ligt daardoor alsnog op de loer. Dat maakt het belangrijk om je te focussen op het maken van aanpassingen in je leefstijl en voeding om zo infecties te voorkomen. 

Je kunt niet om de overgang heen, maar dat betekent niet dat een blaasontsteking daar een terugkerend onderdeel van moet zijn. Je leefstijl veranderen helpt. Is dat niet voldoende? Zoek dan medische ondersteuning, zoals hormoontherapie. 

• Drink genoeg water gedurende de dag. Dagelijks veel water drinken (twee tot drie liter) helpt om je blaas te spoelen en bacteriën af te voeren, ook preventief. Dat blijkt uit onderzoek waarbij een groep menopauzale vrouwen werd gevraagd om anderhalf liter water extra te drinken per dag. In de groep vrouwen die extra water dronken, kwamen blaasontstekingen minder voor.  

• Bevorder je darmgezondheid. Je darmen hebben effect op de gezondheid van je blaas. Onderzoek heeft een verminderd risico op blaasontstekingen gevonden bij mensen die een grote hoeveelheid goede bacteriën in de darmen hebben. Voeding met pro- en prebiotica ondersteunen je darmflora, denk aan kimchi, zuurkool, yoghurt en kefir (probiotica) en tarwezemelen, volkoren producten, groente en fruit (prebiotica). Eet langzaam en kauw goed, zodat je lichaam de voedingsstoffen goed kan opnemen. 

• Vermijd irriterende voedingsmiddelen. Bepaalde voedingsmiddelen kunnen door de zuurtegraad ontstekingen juist in de hand helpen. Vermijd verzurende producten, zoals koffie, alcohol, soja, suikers en snelle koolhydraten, kaas en vlees. 

• Neem een douche in plaats van een bad. Via het badwater kunnen bacteriën zich gemakkelijker verspreiden naar de vagina en de plasbuis. 

• Gebruik geen zeep en andere hygiënische producten voor de vagina. Je kunt de huid bij de vagina voorzichtig wassen met water, dat is voldoende. Je hebt geen zeep nodig. 

• Plas direct na het vrijen. Doordat bacteriën tijdens de seks makkelijker in de plasbuis terecht kunnen komen, kun je na de seks een blaasontsteking oplopen. Door te plassen verwijder je de bacteriën weer uit je urinebuis. Drink eventueel een groot glas water, zodat je kunt plassen. 

• Overweeg een D-mannose supplement. Uit onderzoek blijkt dat D-mannose (een enkelvoudige suiker uit voeding) blaasontsteking helpt voorkomen. D-mannose zit in kleine hoeveelheiden van nature in o.a. linzen, bessen, ananas en paddenstoelen. Gebruik daarom een supplement als je de voordelen van de stof bij een blaasontsteking wilt ervaren. 

• Onderzoek je opties voor medische ondersteuning, zoals hormoontherapie. Heb je vaak last van een blaasontsteking? Na de overgang kan hormoontherapie (lokaal oestrogeen) een blaasontsteking voorkomen. Raadpleeg een arts om te onderzoeken welke opties er zijn. Meer over hormoontherapie.