Urine-incontinentie en de overgang
Incontinentie is voor veel vrouwen een ongemakkelijk onderwerp dat ze misschien liever voor zichzelf houden. Maar er is geen reden om je te schamen. Urineverlies is immers een symptoom dat bij de overgang hoort en gemakkelijk te verklaren door de hormonale veranderingen. Hoe komt het precies dat het moeilijk wordt om je urine op te houden? En wat kun je doen tegen urineverlies?
Ik had het al na mijn zwangerschap, maar nu gebeurt het te vaak: urineverlies. Het is zo ongemakkelijk dat ik me niet meer durf te kleden zoals ik wil. - Karin (53 jaar)
Hoewel klachten zoals opvliegers en slaapproblemen veel besproken worden, hoor je minder over incontinentie. Maar dat betekent niet dat blaasproblemen geen vaak gezien symptoom van de overgang zijn. Een studie van Kołodyńska, Zalewski en Rożek-Piechura (2019) schat dat tot 50 procent van alle vrouwen in de overgang te maken hebben met incontinentie.
Het moment waarop incontinentie optreedt, is voor iedereen anders. Over het algemeen begint de oestrogeenspiegel bij de start van de perimenopauze (zo rond je 40e en 45e levensjaar) langzaam te schommelen en te dalen. Tot aan de menopauze zet deze afname zich voort en in de postmenopauze stabiliseert de oestrogeenspiegel zich op een constant laag niveau.
Zonder gerichte training van de bekkenbodemspieren kan de kracht van de spieren in de loop van de overgang steeds verder afnemen, wat de incontinentie kan verergeren. En wist je trouwens dat men spreekt van ‘inspanningscontinentie’ als de druk op de blaas door lichamelijke activiteiten (zoals hoesten, niezen of lachen) zo sterk wordt dat er onvrijwillig urineverlies optreedt?
Wat gebeurt er in je lichaam?
Incontinentie in de overgang is voornamelijk te wijten aan het verzwakken van de bekkenbodemspier, de spier die de blaas, darm en baarmoeder ondersteunt. Je bekkenbodemspier is verantwoordelijk voor het inhouden van urine door zich aan te spannen en helpt zo urineverlies te voorkomen, bijvoorbeeld wanneer je niest, springt, hoest of iets tilt. Tijdens het plassen ontspant de spier zich, zodat je je blaas kunt legen.
Het is normaal dat de bekkenbodemspieren verzwakken na een zwangerschap, maar ook naarmate je ouder wordt. En als je eierstokken tijdens de overgang steeds minder oestrogeen en progesteron produceren, kan de bekkenbodemspier (verder) verzwakken. Met name de afname van oestrogeen speelt hierbij een rol.
Oestrogeen is een belangrijk hormoon dat o.a. betrokken is bij de spiergroei en het herstel van je spieren. Als de oestrogeenspiegel in je lichaam afneemt, heeft dit dus gevolgen voor je spieren, waaronder je bekkenbodemspier. En niet alleen de bekkenbodemspieren verzwakken, ook de werking van het omliggende bindweefsel en de sluitspieren vermindert. Hierdoor kun je ongewild urine verliezen.
Andere blaasproblemen in de overgang
Tijdens de overgang kun je ook last krijgen van andere blaasproblemen, zoals vaker moeten plassen. Dit komt omdat het lichaam door de lage oestrogeenspiegels gevoeliger wordt voor verschillende irriterende stoffen in de urine.
Ook stijgt de pH-waarde in het vrouwelijke genitale gebied en worden de slijmvliezen minder goed doorbloed, wat wederom komt door de daling van oestrogeen. Hierdoor worden de slijmvliezen dunner, droger en gevoeliger. Dit maakt het voor bacteriën en ziekteverwekkers gemakkelijker om binnen te dringen, wat het risico op urineweginfecties, blaasontstekingen en vaginale schimmelinfecties vergroot.
Wat kun je zelf doen?
Hoewel incontinentie of urineverlies in de overgang er voor veel vrouwen bijhoort, verdwijnen deze symptomen niet vanzelf. Wel kun je jouw bekkenbodemspieren trainen om je klachten zo veel mogelijk te verminderen:
- Beweeg regelmatig. Sporten zoals yoga, pilates, zwemmen, fietsen en hardlopen zijn bijzonder goed voor de bekkenbodemspieren, omdat ze door gerichte oefeningen, continue beweging en zachte ondersteuning de spieren versterken en activeren. Daarbij helpt sporten bij het afvallen. Heb je overgewicht? Dan verhoogt de druk op de blaas en de bekkenbodem, wat de klachten van inspanningsincontinentie kan verergeren.
- Vermijd springen en zwaar tillen. Dit belast de bekkenbodem en verhoogt het risico op incontinentie.
- Probeer vaginale kegels/vaginale balletjes. Deze balletjes of kegels plaats je in de vagina. Het gewicht van de kegel versterkt je bekkenbodemspieren, omdat je de spieren moet aanspannen om de kegel vast te houden.
- Doe bekkenbodemoefeningen. Dit kun je bij de fysiotherapeut doen, maar ook gemakkelijk thuis. Op YouTube vind je allerlei video's met bekkenbodemoefeningen, en er zijn ook speciale apps.
Extra ondersteuning nodig?
Een gezonde leefstijl is belangrijk, maar soms kunnen voedingssupplementen net dat beetje extra geven. Bekijk welke supplementen jou kunnen ondersteunen tijdens de overgang.
Welke behandelingen kunnen helpen?
Bekkenbodemoefeningen bieden een effectieve en langdurige oplossing voor incontinentie. De bekkenbodemspieren ondersteunen de blaas en sluiten de urinebuis af, waardoor ze helpen om urineverlies te voorkomen. Door regelmatig te oefenen, versterk je deze spieren, waardoor het risico op urineverlies afneemt.
Bekkenbodemoefeningen hebben mij geholpen om minder last te hebben van urineverlies. Ik doe ze gewoon via YouTube en plan er wekelijks tijd voor in. – Anna (62 jaar)
Kan hormoontherapie helpen?
Er is nog niet voldoende wetenschappelijk bewijs dat hormoontherapie helpt bij incontinentie tijdens de overgang. Heb je naast incontinentie last van andere hevige overgangsklachten? Dan kan hormoontherapie (HST) wel een optie zijn. HST is een behandeling waarbij bepaalde hormonen tijdelijk worden aangevuld, wat hevige klachten kan verlichten. De behandeling wordt aangeraden voor vrouwen met onder andere opvliegers, een slechte nachtrust, vaginale droogheid en mentale klachten.
Kunnen supplementen helpen?
Voldoende bewegen en gezond eten vormen de basis voor een gezond lichaam en een zo soepel mogelijke overgang. Daarnaast kunnen supplementen bijdragen aan je algehele lichamelijke gezondheid.
Bronnen
- Hillard, T. C. (2019). Pelvic floor function around the menopause and how to improve it. Climacteric, 22(3), 213–214. https://doi.org/10.1080/13697137.2019.1583827
- Kołodyńska, G., Zalewski, M., & Rożek-Piechura, K. (2019). Urinary incontinence in postmenopausal women - causes, symptoms, treatment. Przeglad menopauzalny = Menopause review, 18(1), 46–50. https://doi.org/10.5114/pm.2019.84157
- Rekers, H., Drogendijk, A. C., Valkenburg, H. A., & Riphagen, F. (1992). The menopause, urinary incontinence and other symptoms of the genito-urinary tract. *Maturitas, 15*(2), 101-111. https://doi.org/10.1016/0378-5122(92)90244-X
- Trutnovsky, G., Rojas, R. G., Mann, K. P., & Dietz, H. P. (2014). Urinary incontinence: The role of menopause. *Menopause, 21*(4), 399-402. https://doi.org/10.1097/GME.0b013e31829fc68c
Een relaxte overgang begint hier
Krijg de tools die je nodig hebt om relaxter door de overgang te gaan en je lichaam beter te begrijpen. Met tips en inzichten van experts en herkenbare verhalen van andere vrouwen. Press play, not pause.
Tips en advies
Welke (belangrijke) rol speelt testosteron tijdens de overgang?
Er wordt veel gesproken over oestrogeen en progesteron tijdens de overgang, maar wat gebeurt eigenlijk met testosteron – een ander belangrijk hormoon?
Zo beïnvloeden je darmen je hormoonhuishouding tijdens de overgang (en wat kun je doen)?
De rol van de darmen tijdens de overgang wordt nog vaak onderschat. Hoe beïnvloedt de gezondheid van je darmflora je hormoonhuishouding?
Wat zijn de eerste symptomen die je van de overgang kunt merken?
Als vrouw weet je als geen ander wat hormonen met je kunnen doen. Maar wat zijn de beginnende symptomen waaraan je kunt merken dat je in de overgang komt?
FAQ
Hoe ontstaat incontinentie in de overgang?
Incontinentie ontstaat voornamelijk doordat je bekkenbodemspieren verzwakken (spieren die cruciaal zijn voor het inhouden van urine). Dit is het gevolg van de afname van het geslachtshormoon oestrogeen, dat onder andere helpt om je spieren te versterken en te herstellen.
Wat kun je doen bij urineverlies in de overgang?
Focus op het versterken van je bekkenbodemspieren. Dit kun je doen met gerichte oefeningen – zoek eens op YouTube naar bekkenbodemoefeningen. Plan hier wekelijks wat tijd voor in. Ook sporten waarbij je niet veel hoeft te springen of zware dingen moet tillen, helpen om je bekkenbodemspieren te versterken, zoals pilates, zwemmen of fietsen.
Wanneer moet ik naar de dokter met incontinentie?
Als bekkenbodemspieroefeningen niet genoeg helpen, is het een goed idee om naar de dokter te gaan en te vragen om een verwijzing naar een bekkenbodemfysiotherapeut. Heb je daarnaast andere blaasproblemen, zoals vaak blaasontstekingen of pijn tijdens het plassen? Neem dan zeker contact op met een arts.
